Vitviteja/Pjetër Bogdani
(Përcjellë nga Hipi Zhdripi i Gjuhës/Kro160)
| Pjetër Bogdani | |
| Jeta dhe Vepra | |
|---|---|
provo nëse ekzistojnë: | |
| NË ENCIKLOPEDI | |
Vitviteja# ... Hipi Zhdripi select ... | |
1625
[redakto]
rreth 1625 - Në Gur të Hasit, një fshat i Kukësit, lind Pjeter Bogdani. (Ungji i tij Andrea Bogdani, edhe ai klerik i lartë (kryepeshkop i shkupit), ishte marrë me lëvrimin e gjuhës sonë, kishte hartuar në gjuhën shqipe edhe një gramatikë të latinishtes, madje kishte mbajtur në Kosovë edhe një shkollë ku mësohej gjuha shqipe.)
1630
[redakto]- Në Guri të Thatë të Hasit lind Pjetër Bogdani, nipi i Andrea Bogdanit.[1]
1635
[redakto]- diturore-letrare "Çeta e profetëve" (Cuneus profhetarum), që e botoi në Padovë, më 1635 me ndihmën e një miku të vet. [ka shënime që kjo ndodhi në vitin 1685].
1651
[redakto]- P.B. kërkoi nga Propaganda Fide t'ia dërgonte një kopje të "Apologia pro Christiana Religione": ky ishte një traktat anti-mysliman i botuar më 1631 nga dijetari italian Filippo Guadagnoli, i cili ligjëronte në vetë Kolegjin e Propaganda Fides.
1655
[redakto]- me shpenzimet e të ungjit Andrea Bogdani, kreu edhe studimet e larta në Kolegjin e Propaganda Fides dhe në 1655 mori dy dekorata, njerën në filozofi dhe tjetrën në teologji.
1656
[redakto]- në moshën 31-vjeçare, emërohet peshkop i Shkodrës ku shërben për 21 vjet (1657-1677), duke qenë i ngarkuar njëkohësisht edhe me administrimin e kryepeshkopatës së Tivarit, 12 vjetët e fundit të jetës së tij i kaloi si kryepeshkop i Shkupit.
1657
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1658
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1659
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1660
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
- Duke e patur parasysh natyrën e lidhjeve të afërta të vetë Bogdanit me Propaganda Fide, duket shumë e mundshme që ai ishte njohur me Maqedon gjatë njërës nga vizitat e tij në Romë (më 1660 apo 1665).
1661
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1662
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1663
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1664
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
- Gjatë luftës turko-veneciane (1664-1669), ai u përpoq që të organizonte veprime të përbashkëta me venecianët kundër pushtuesve osmane
1665
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
- P. Bogdani u njoh me të. 39 Familja e Barbarigos (një nga familjet fisnike të Venedikut) kishte interesa në Dalmaci; ai ishte emëruar 'Mbrojtës i Kombit Ilir' më 1663, dhe e mbajti një letërkëmbim të gjatë dhe tejet miqësor me Ivan Pastricin.
1666
[redakto]- P.B. vazhdon të jetë peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1667
[redakto]- P.B. pushonë së qeni peshkop i Shkodrës (1657-1677)
1674
[redakto]- Në një letër të vitit 1674 ai shkruante se do të ishte në gjendje të argumentonte kundër Islamizmit 'në turqishte dhe ilirishte [d.m.th. serbo-kroatishte]; po ashtu, di të lexoj dhe të shkruaj në shkrimin e fundit [d.m.th. serbo-kroatishte], dhe veç kësaj, jam në gjendje ta flas të parën [d.m.th. turqishten] fare mirë'.
- Dhe në një letër të vitit 1674, duke i diskutuar bisedat e tij me myslimanët lokalë, Bogdani shkroi që 'kundër Kur'anit, në shumë pika, unë i shfrytëzoj etërit Malvasia dhe Guadagnoli': 'Malvasia' këtu ishte një prift tjetër italian, Bonaventura Malvasia, i cili më 1628 e kishte botuar një traktat të ngjashëm anti-mysliman, të titulluar Dilucidatio speculi.
1675
[redakto]- Në këtë pikë do të doja ta parashtroj një sugjestionim paksa spekulativ për mënyrat në të cilat teksti i Bogdanit mund të ketë ndryshuar gjatë rreth një dekade para botimit të tij. Ashtu siç e thashë, teksti për herë të parë përmendet në verë të vitit 1675, kur Bogdani kërkoi leje për ta shtypur atë dhe e mori përgjigjen që autoritetet duhet që së pari ta shihnin atë në përkthim në italisht. Pas kthimit të tij në Shkodër, më vonë gjatë atij viti, Bogdani njoftoi se ishte duke punuar shumë në përkthimin në italisht.
- nga dëshmitë e letrave të tij të vitit 1675, në të cilat ai e kërkonte një kopje të përkthimit trevëllimësh të Biblës në arabisht të cilin Propaganda Fide e kishte përkthyer kohët e fundit.
- Në njërën nga to, të shkruar në fundin e vitit 1675, ai thirrej në përkthimin e 'Flavissae prophetarum' në italisht, duke thënë, 'tërë kohën jam duke punuar shumë në të', dhe më pastaj vazhdon: 'Dhe për shkak se, me qëllim që t'i prapësojmë të pafetë më tërësisht, është plotësisht e domosdoshme t'i kemi tekstet për profecitë në arabisht, me përulje e lus Kongregacionin e Shenjtë [de Propaganda Fide] të jetë aq bujar që të ma japë Biblën arabishte; do të jetë po ashtu e dobishme në diskutimet paqesore, që myslimanët janë duke u mësuar gjithnjë e më tepër t'i kenë me mua lidhur me çështjet e fesë'
- Megjithatë, është e qartë se njëri ndër elementet e projektit të tij fillestar (edhe pse, besoj, vetëm një element shtesë) ishte përpjekja për t'i konvertuar myslimanët në Krishtërim; ashtu siç shkroi më 1675, ai shpresonte të bënte 'konvertime të panumërta të myslimanëve malësorë'.
1676
[redakto]- {shiko 1675 Në këtë pikë....}Kjo e sugjeron që, gjatë atyre viteve, Bogdani nuk ishte vetëm duke përkthyer, por edhe duke i shtuar mjaft punimit të tij. Referimet e tij të hershme në të (në letrat e tij të vitit 1676) atë e përshkruajnë si 'Jeta e Krishtit Shpëtimtarit'; kjo mund ta sugjerojë që teksti origjinal i korrespondonte kryesisht asaj që, në versionin e shtypur, u shndërrua në pjesën e dytë të punimit, 'De vita Iesu'.
1680
[redakto]- 1680, kur pajtoi brenda tri orëve fiset e Krasniqit dhe të Gashit, që ishin në gjakmarrje.
1683
[redakto]- Në pjesë të mëdha të jetës së rritur të Bogdanit, shteti Otoman ishte në luftë me një apo më shumë nga fuqitë katolike; më e rëndësishmja, nga viti 1683 e deri më 1699 (dhjetë vjet pas vdekjes së Bogdanit), Perandoria Otomane ishte në konflikt me 'Lidhjen e Shenjtë' të Austrisë, Venedikun dhe Papatin, si dhe me disa shtete të tjera të krishtera.
- {shiko 1675 Në këtë pikë....} Për ta kryer këtë punë mund të kenë mjaftuar mbase disa muaj, apo madje edhe një vit a dy; prapëseprapë, u nevojitën tetë vite para se versioni i plotë i librit, edhe në shqip edhe në italisht, të ishin të gatshëm. (Materialet hyrëse të Cuneus prophetarum e përfshijnë pohimin nga xhaxhai i autorit, Ndre Bogdani, që ai i kishte lexuar dhe krahasuar tekstet në shqip dhe italisht më 1683.)
- Duhet po ashtu të jetë domethënëse që më 1683, Propaganda Fide ia dërgoi Bogdanit (me sa duket me kërkesë të tij) një kopje të një libri tjetër të përgatitur për konvertimin e çifutëve: Via della fede mostrata a 'gli ebrei të Giulio Morosinit, që ishte shtypur në Romë po atë vit nga vetë Propaganda Fide
1685
[redakto]- Botohet vepra e Pjetër Bogdanit, Çeta e Profetëve (Cuneus Prophetarum).[1]
- Cuneus prophetarum i Pjetër Bogdanit, i botuar në Padovë më 1685
- Kështu duket sikur oferta e libërshitësit më 1685, si është përmendur nga Bogdani, ishte pranuar.
1687
[redakto]- Më 1687 , vetëm dy vite pas botimit të Cuneus prophetarum, njërin nga priftërinjtë e vetë Bogdanit, Dom Ndre Kalamashin, e arrestuan autoritetet lokale në Gjakovë dhe ai u mbyt (ashtu siç raportoi vetë Bogdani) 'sepse e ofendoi Muhamedin'
1689
[redakto]- rolin e tij si organizator i rezistencës së armatosur kundër autoriteteve otomane më 1689 , vit ky i fundit i jetës së tij.
- Ndihmon kryengritjen e vitit
- Po kështu edhe në konfliktin turko-austriak (1689) Pjetër Bogdani mori malin për të organizuar kryengritjen e armatosur, dhe, kur forcat austriake hynë në Prishtinë, me ta u bashkuan edhe rreth 500 luftëtarë të cilët kronisti austriak i cilëson "arnautë", d.m.th. shqiptarë. Bogdani ishte faktori vendimtar i këtij bashkëveprimi, aq sa kronisti i mësipërm, kur vdiq, më 6 dhjetor 1689, në mënyrë lakonike shkruan se "me vdekjen e Pjetër Bogdanit iku edhe fati ynë në tokë".
- Vdesë Pjetër Bogdani.[1]
data
[redakto]1691
[redakto]- Ai nuk e emërtoi libërshitësin; mirëpo kandidati më bindës është libërshitësi Girolamo Albrizzi, i cili e ribotoi librin e Bogdanit në Venedik, më 1691.
1702
[redakto]- Më 1702 Albrizzi e ribotoi librin, duke i përdorur përsëri fletat nga shtypi i parë, me ballinën që e kishte datën e re dhe pa letrën përkushtuese.
të dhëna
[redakto]- ↑ 1,0 1,1 1,2 GJUHA SHQIPE PËR TË HUAJ DHE SHQIPTARËT JASHTË ATDHEUT fq.261-262 Autor: Gj. Shkurtaj dhe E. Hysa. Sh.B. TOENA, Tiranë 2001. ISBN 99927-1-454-9
burime
[redakto]- nxierr nga:http://www.kosova.com/artikulli/31170
- nxierr nga : http://www.letersia.fajtori.com/Letersi/E_Vjeter/Pjeter_Bogdani/index.php
- http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:QLCoR4PnaZIJ:www.shkoder.net/zip/kmsh.pdf+Pjet%C3%ABr+Bogdani+filetype:pdf&hl=de&ct=clnk&cd=51