sejdini

Në dallim nga popujt e tjerë të Evropës, mbiemrat te shqiptarët janë relativisht të vonë. Gjatë Mbretërisë SKS shumica e shqiptarëve të Kosovës kanë qenë të detyruar nga pushteti që mbiemrit të tyre tu shtojnë edhe mbaresën sllave iq ose viq. Pas Luftës së Dytë Botërore shqiptarëve të Kosovës u është lejuar ti ndryshojnë mbiemrat e tyre, gjë që shumica edhe e kanë bërë. Pjesa më e madhe e familjeve të shqiptarëve në Kosovë i kanë mbiemrat e sotëm që nga kjo kohë. Ndryshimi i mbiemrit është i lejuar me ligj edhe tash dhe kemi raste të ndryshimit të mbiemrit edhe pas luftës së fundit në Kosovë, d.m.th. pas vitit 1999. Në këtë punim janë marrë për shqyrtim mbiemrat nga regjistra të ndryshëm të popullsisë, me rreth 1.500.000 individë të ndryshëm. Është bërë klasifikimi i mbiemrave dhe është paraqitur edhe lista e 100 mbiemrave më të përdorur në Kosovë, listë kjo e cila është krahasuar me 100 mbiemrat më të përdorur në Shqipëri. Disa nga mbiemrat më karakteristikë janë ilustruar me historinë e prejardhjes së këtyre mbiemrave nga vetë bartësit e tyre. Janë anketuar, me anë të postës elektronike, një numër i konsideruar i personave, të dy gjinive, nga mosha 24 vjeç deri më 70 vjeç, dhe nga ta është kërkuar ta japin versionin e tyre të prejardhjes së mbiemrit ose emrit familjar të tyre dhe mundësisht të shënojnë trungun familjar. Kuptohet se jo të gjithë i janë përgjigjur kësaj ftese. Një numër i përgjigjeve jepet në këtë punim, e përgjigjet e tjera do të përdoren në një punim më gjithëpërfshirës, të tipit monografik, lidhur me këtë temë. Përgjigjet në shumicën e rasteve janë versioni zyrtar i familjes meqë të anketuarit janë këshilluar edhe me anëtarët e tjerë të familjes, rëndom i ati dhe gjyshi, por dhe ndonjë axhë më i moçëm. Shumica e të anketuarve e kanë dhënë edhe trungun familjar që në disa raste shkon deri në 15 breza, që përfshin një hark kohor prej 500 vjetëve. Disa e kanë dhënë edhe përkatësinë fisnore. Në fund është dhënë edhe shpërndarja rajonale e 100 mbiemrave më të shpeshtë të shqiptarëve të Kosovës. Fjalët çelës: mbiemrat e shqiptarëve, klasifikimi i mbiemrave, prejardhja e emrave familjarë, 100 mbiemrat më të përdorur shqiptarë. Ja njè material pèrreth fshatit Pilur tè Vlorès, i cili, ashtu sikurse fshatrat e Bregut (Himarè, Qeparo, Kudhès, Palasè, Dhèrmi, Vuno), sipas studiuesve shqiptarè, janè fshatra me popullsi tè ardhur sidomos prej fiseve tè fshatrave tè Lumit tè Vlorès. Psh: Polifonia e kènduar nè Himarè e kanè sjellè fiset e ardhur prej Dukatit. Pas çdo sherri apo gjakmarrje fiet e Lumit tè Vlorès kalonin malin dhe nguleshin nè zonèn e Bregut. Pilur i Vlorës èshtè i mbushur me fise nga Velça. (Dhe nuk èshtè i vèrtetè pretendimi i tyre se vijnè nga Mirdita.A.Korkaj, thotë se : “8 Unè kam kryer ushtrinè nè Pilur nè vitet 1981 - 83, dhe nga Prilli i 1981, kur filluan Lèvizjet studentore nè Prishtinè e Kosovè, efektivin tonè ushtarak, na transferuan 9 muaj nè Hasin e Thatè, pikèrisht nè vijèn kufitare tè Morinès - Cahan, Pogèr, Domaj - Kishè, e kur filloi dimri, dmth filloi dèbora na çuan nè Zogaj - Tropojè. “ ^[1] Kokajt

Historia - prejardhja dhe formimi i patronimeve (mbiemrave dhe emrave familjarë Koka) të Kokajve [11]

Patroponimet (emrat e njerëzve) dhe patronimet (mbiemrat) janë për Koka-j/t në mbishkodër që një familje e fisit Sopë-a, (shqip: Koka^[2]

Qëllimi fillestar i mbiemrave ka qenë për të dalluar njerëzit nga njëri-tjetri, sikur Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, do të thotë se në periudhën para formimit të principatave feudale arbërore në shekullin e 12-të, vijon identifikimi i njerëzve sipas titujve e ofiqeve, veçanërisht kur bëhet fjalë për hierarkinë e lartë të kishës. Por meqë zona jonë e interesit në këtë studim patronimi, toponimi dhe antroponimi rrethin e Vlorës deri në Himarë, si nga A.Kola rreth vitit 1520, ku përmenden pas kësaj erdhën edhe familje të tjera nga Kurveleshi (Burdeni, Lalaj, Koka, Boraj), në Delvinë përmendet Faik Bej Koka, i vetëvrarë pas hyrjesë në pushtet nga Ali Pashë Janina etj. Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, "Fjalor i patronimeve të shqiptarëve", bot. Qendra e studimeve albanologjike- Instituti i gjuhësisë dhe letërsisë", Tiranë Koka (Tr., Dr., Di., VI., Br., Gj., El.,) nga fjalë e shqipës KOK/Ë-A, shqip:"krye", që as me burim të lat."COCCUM","Bërthamë", dhe Kokërr dhe as prej greq. "KOKKTUS", nuk i përgjithes sikur në shqipën prej njërës as tjetrës vështirë të thuhet në fjalën a kulturën gregko-latine si në burim të shqipës KOKAJ(Ta.,Vl., KU., Gj., Sh.,) pra patronim prej një nofke. I renditur në vendin e 86-të (Shqip) për nga denduria e përdorimit^[3].

= Velçajt antroponimet patreonimet te Kokajve

ADN – ja e Kokajt rrethi i Vlorës QUHET VELÇË Disa miqve të mi piluriot, kubashkëfshatarët e mi”, mirëpo teksa nuk begenisin këtë përqasje patriotike dalloj njëfarë alergjie të tyre ndaj këtij termi. Ndofta u pëlqen më tepër epiteti modern “Bregas”.

Në se do bëhesh një analizë laboratorike (ADN) e Piluriotëve dhe Velçiotëve, padyshim që ajo do të dilte e një grupi gjaku! Ç'ka nënkupton se origjina e shumicès sè fiseve tè tyre ështè njè rrace e vetme. Konkretisht asaj velçiote. Mirëpo sot ndonjë fis i Pilurit mund ta kundërshtojë këtë mendim me pretendimin se ka ardhur nga fshat tjetër. Shartimi gjenetik i piluriotëve të sotëm me fise të tjerë, është gatuar në laboratorin e ngjarjeve mijëvjeçarëve, kur fiseve fillestare të Velçës që emigruan dhe u ngulën në Pilur ju afruan familje të tjera të zonës së Lumit të Vlorës apo Kurveleshit. “... Fjala “pilur” - sipas prof S. Konda – vjen nga fjala “pelion” dhe se “pylon” do të thotë “pyll”. Aty janë edhe datojnë të dhëna që nga Llashtësia edhe mbiemrit familjare Kokaj, Korkaj etj.…

Historia e bregasve, murras(Murra)

Në Velçë ka ekzistur dikur një fis, ai i Pule (Pyle), të cilët toponimet e veta i kanë patur mes pyjeve te “Përroi i Madh” dhe te “shpella e Pule”. “Vetë fjala “pel” - thotë prof. Konda – u kthye në pul (pyl), që sot do të thotë pyll, kurse në kohët e lashta do të thoshte : lindur jam prej dheut = i dhe lindur. Sepse edhe pylli pjellë e dheut është...”. Si është e mundur që fisi pyllar i “Pul -e” është shuar në Velçë, kush e di se kur, ndërsa toponimet e tyre ruhen akoma dhe sot, ashtu sikundër emrat hyjnor Presaran, Kapsel, Shpellaj, Kapobel, Këndol, Kushgjine, Mura, Mëngjill, Gjondhembaj etj? Kjo lidhet ndofta me eksodet e hershme të fiseve të fshatit tonë. Vitet e eksodit nga Velça nuk kanë kufij. Ndofta ka filluar fill mbas rënies së perandorisë romake dhe ka qenë më i sforcuar veçanërisht me ndarjen e kishës në 1054.

Pikërisht te kjo periudhë shek. XI, e ka burimin emërtimi “kroi i shqahut apo i morrave”qè gjenden nè fshatin tonè pranè vendbanimit tè hershèm Stèrmuç. Përmes këtyre dy nofkave ndeshim jo vetëm ndarjen (skizmën) dhe përplasjen sipas preferencave të kishës (ordodoks apo katolik) nè fshatin tonè, por edhe mllefin e ofezave karshi atyre fiseve që braktisën të parët kishën perëndimore duke u bashkar me atë të lindjes, dmth ortodokse. Përçmimi dhe urrejtja karshi tyre ka qenë aq i madh, saqë dhe kroin ku mbushnin ujë e thërrisnin përmes epitetit të pështirë “shqah apo morr”! Pasojat e anatemës religjioze të ndërmarra prej osmanlinjve edhe për Velçën ishin nga më shkatërrueset se kudo tjetër! Pasi fshati (. Korkaj) kishte një rrjet të dendur simbolesh të kultit me themele troglodite, tempuj e faltore pagane, mbi tridhjetë kisha të krishter me të cilat lidhnin ndjenjën, besimin, burimin e shpresës, kultet, mitet. Prandaj i adhuruan, i rrënjosën në shpirtin e tyre dhe iu përkushtuan me vetëdije përgjatë mijëvjeçarëve. Këto vlera shpirtërore dhe kulturore, të cilat përbëjnë traditat religjioze të fshatit tonë, turqit i rrënuan egërsisht! Një pjesë e popullsisë e pashpresë për ringjalljen hyjnore që etërit u lanë trashëgim, u larguan të çoroditur drejtim Bregut (Himarë, Qeparo, Pilur), filluar mbas viteve 1440. Eksodi i tyre drejtim Bregut, dukes si një destinacion i çuditshëm! Mirëpo arsyetohet (sipas historianëve) edhe nga fakti se deri në shek. XIX Himara mbulonte edhe atë pjesë që quhet Labëri, kështu që shtrihej deri në kufijtë e Vjosës.

Fiset e Velçës, që u larguan për shkak të diskriminimit religjioz ishin të vendosur për të mos pranuar të konvertonin edhe një herë tjetër besimin. Si ndëshkim dhe presion karshi katolikëve dhe ortodoksëve që nuk pranonin tezën e tyre "një milet - një fe", osmanllinjtë kishin vendosur një taksë diskriminuese (xhizen), ndërkohë që elementit jo mysliman nuk i lejohej të ngjiste shkallët e karrierës dhe as pronësia e tokës. Disa familje për t'iu shmangur pagimit të taksave (xhizes) dhe diskriminimit religjioz, iu bashkuan turmës të 200 mijë emigrantësh, si ato Maja, Beja Vrana, të cilët lanë trojet e veta dhe u ngulën në Kalabri, Pulia dhe Siçili. Për saktësim, fisi Beja që dikur ndodhej në Dhërmi, mundet që gabimisht të përcaktohet me origjinë nga Kruja! Fisi Beja duhet të jetë nga Velça, toponimet e tyre gjenden në fshat, konkretisht në zonën e Asomatit, te Lugu i Koritës, ndërsa fisi i tyre duhet të jetë larguar herët! Në lidhje me temën e eksodit velçiot, mjaft interesant është dhe promemorja që prof. Eqrem Çabej bën për Himarën në vitin 1936. Sipas kësaj promemorje, Himara, në cilësinë e saj, ka qenë një krahinë shqiptare e përbërë prej fiseve lebër të ardhur nga fshatrat e Dukatit, Tragjasit, Velçës, Progonatit etj.

Pèrshèndetje , si fillim po ju dèrgoj njè material pèrreth fshatit Pilur tè Vlorès, i cili, ashtu sikurse fshatrat e Bregut (Himarè, Qeparo, Kudhès, Palasè, Dhèrmi, Vuno), sipas studiuesve shqiptarè, janè fshatra me popullsi tè ardhur sidomos prej fiseve tè fshatrave tè Lumit tè Vlorès. Psh: Polifonia e kènduar nè Himarè e kanè sjellè fiset e ardhur prej Dukatit. Pas çdo sherri apo gjakmarrje fiset e Lumit tè Vlorès kalonin malin dhe nguleshin nè zonèn e Bregut. Piluri èshtè i mbushur me fise nga Velça. Dhe nuk èshtè i vèrtetè pretendimi i tyre se vijnè nga veriu( Mirdita.) Unè kam kryer ushtrinè nè Pilur nè vitet 1981 - 83, dhe nga Prilli i 1981, kur filluan Lèvizjet studentore nè Prishtinè e Kosovè, kohè nè tè cilèn ju jeni arrestuar, Burgosur vrarë persekutuar si kosovar Atje dërguan dhe efektivet tonè ushtarak, na transferia 9 muaj nè Hasin e Thatè, pikèrisht nè vijèn kufitare tè Morinès - Cahan, Pogèr, Domaj - Kishè, e kur filloi dimri, dmth filloi dèbora na çuan nè Zogaj - Tropojè. Nqs do ju dèrgoj miqèsisht (dhuratè) njè libèr ku ju tè gjeni fisin Kokajt e Velçès.(Nga A. Korkaj).Sipas tij, përmes bisedave të të moshuarve që: “...fiset apo familjet e fshatit tonë mbas grindjeve të mëdha, duke mos patur rrugë shpëtimi, pasi hakmarrjet nuk kishin të sosur, ishin të detyruar të shpërnguleshin. Iknin mbas malit dhe jo afër që mos përballeshim më me hasmin... Piluri – thoshin ata – është formuar prej fiseve të larguar nga fshati ynë..."! Po të vëresh me kujdes, disa emra fisesh që janë larguar nga fshati ynë si Mërkuri, Lapa, Çipa, Bala, Prifti, Velça, Tava… gjenden pikërisht në Pilur! Bile dhe mjaft toponime të Velçës janë përngjitur te emërtimet toponimanistike të Pilurit! Kjo praktiktë emërtimesh dihet, pasi shpjegohet prej faktit që, përgjatë emigrimit, disa fise edhe aty ku nguleshin, ruanin emërtimin e fisit apo zonës prej nga vinin. Psh: Fisi "Velça" në Pilur, akoma dhe sot mban këtë mbiemër sikurse qindra vjet më parë! Ndërsa toponimet Çipa në fshtin tonë janë me dhjetra, si “Përroi i Çipe, Maja dhe arat e Çipajve” etj! Po ashtu në Velçë ekzistonte fisi Tava, të cilët ikën mbas një gjakderdhje. Në fshatin tonë ka ngelur "Varri i Tavës", në Pilur ekziston toponimi "Lëmi i Tave"! Fisi i Dushe dhe toponimet e tij gjenden gjithandej Velçës, sikundër në Pilur "Qafa e Dushe"! Tek ne toponimet me emërtimin e gurit janë të pafundme, në Pilur gjendet "Qafa e Gurit", ashtu sikundër emërtimet e fiseve Mërkuri, Lapa, Bala e Prifti dhe toponimet e tyre janë sa të përbashkëta po aq identikë për të dy fshatrat tona. Në lidhje me fisin Mërkuri në Velçë, kurioz është fakti se të gjitha toponimet e pronësisë të këtij fisi (Mërkuri) i bashkangjiten edhe emërtimi “Vrana”! Psh: Gropa e Mërkure në Beun quhet ndryshe edhe gropa e Vrane! Krahasuar piluriot me fshatrat e tjerë të bregut (Himarë, Dhërmi etj) dallon qart se, edhe pse për shekuj e shekuj kanë qëndruar pranë, nuk kanë huazuar thuajse asgjë nga karakteristikat e tyre. Piluri ka ruajtur një identitet krejt të veçantë, ndryshe nga bregasit, dhe si një çertifikatë specifike shërben edhe mënyra e të kënduarit të tyre. Përjashtuar novacionin që talenti Lefter Çipa i ka bërë stilit të këngës piluriote, prapëseprapë, në taban, piluriotët këndojnë me theks të fortë krahinor, tipike si ne - velçiot. Detaj tjetër i veçantë që dallon instiktin e përbashkët të dy fshatrave tona e kam vënë re kur kryeja shërbimin ushtarak në fshatin Pilur. Ngado që shkonin piluriot (kuptohet brenda territorit të fshatit) shumica e tyre mbante në qafë të dorës një spatë! Ashtu sikundër në Velçë. Disa fise të Velçës kanë arritur mbasandaj të ngulen në fshatrat e tjerë të Bregut. Në librin e vet "Velça", Lilo Nuraj sjell një shembull konkret: "... Familja Leka ku lindi kapedani trim Sokrat Leka, gjendet sot e shtuar në Qeparo. Kjo familje ka emigruar nga Velça drejtim Qeparoit mbas viteve 1690, koha kur shqiptarët u detyruan të ndërrojnë besimin nga të krishterë në myslyman. Këtë të dhënë na e konfirmon edhe vetë shkrimtari i njohur nga Qeparoi, Andrea Varfi i cili thotë: “Jam vetë pjesë e këtij fisi dhe kemi ikur nga Velça në kohën e Turqisë". Në Velçë gjenden jo vetëm toponimet e Leke, psh : “Gropa e Leke” etj, por edhe ato Varfi, veçse si emra të përzjerë: Sinavarfi dhe Musavarfi. Po ashtu paraardhësit e familjeve Kushta (si ajo e Vatho Kushta) që gjenden akoma dhe sot në Qeparo janë me origjinë nga Velça. Në fshatin Plurë, toponimet në pronësi të fisit Kushta janë të shumta (Arat e Tora Kushtës, Guri i Kushte, Kusht Gjini etj. Pa harruar fiset e tjerë Ndregjinajt, Dhimajt, Zhupa etj që janë shpërndarë fshatrave të Bregut.( nga;’ ALJOSHA KORKAJ, FIRENZE 2017” ‘

Në librin e vet "Velça", Lilo Nuraj)

KKokajt përmenden edhe nga studuesit, duke elaburuar edhe rreth faktorëve për përhapjen e fesë islame në Shqipëri (shek.XVI-XVIII)- XVI rritmet e përhapjes nuk ishin të njëllojta, si në fshat dhe në qytet. .... Ali pashë Tepelena, Bushatllinjtë,Kokajt, Alizotajt, Alltunët e Kavajës, Vrionasit, Vërlacët etj. Në sheriet e qyteteve të Beratit dhe të Elbasanit kemi gjetur raste të pashallarëve, si çifligarë, përveç pashallarëve të njohur deri tani, si çifligarë, si: Ali pashë Tepelena, Bushatllinjtë, Kokajt, Alizotajt, Alltunët e Kavajës, Vrionasit, Vërlacët etj.[27]^[4] Në këtë areal(Anamorava), ku shtrihen mbi 103 vendbanime shqiptare, 37 vendbanime serbe dhe gjeografia edhe shumë toponime e patronime të vjetra shqipe si: Kokaj i Gjilanit. Në vitin (1467), përmendet, një patronim Koka – mbiemër familjar në rrethin e Gjakovës etj.Nga nënlloji i parë në Gjakovë hasim në patronime si: QORRI, QELI (DANQELI), KOKA(J)^[5] Në antroponimet (emrat e njerëzve) dhe patronimet (mbiemrat) janë për Koka-j/t në mbishkodër që një familje e fisit Sopë-a, (shqip: Koka është nga zona e Gjakovës, atëherë fokusin e përqendrimit kohor duhet ta zhvendosim shumë shekuj më vonë sepse si patronim përmendet për herë të parë në 1467, kur më vonë edhe rrethinën e Gjakovës merë statusin i Kasabhasë. Me vendosjen e pushtetit turk dhe me procesin e islamizimit, gjithmonë e në një numër më të madh njerëzish, fillojë të përhapet mënyra e identifikimit të vendasve si myslimanë-nënshtetas të perandorisë osmane, sipas formulës identifikuese: X i biri i Y, ku me kalimin e dekadave nën pushtim, edhe X edhe Y paraqiteshin gjithnjë e më tepër si emra islamikëNga të gjitha ndarjet e onomastikës, më shumë ndikim nga ndikimi turk ka pësuar antroponimia, veçanërisht patronimia për arsye se procesi i saj nisi dhe mbaroi brenda sundimit osman. Për shkak të përfshirjes në sistemin feudal-ushtarak, terminologjia orientale u shtri gjerë e gjatë në të gjitha fushat prandaj edhe sot e kësaj dite ne trashëgojmë një ngarkesë të konsiderueshme oriental. Patronime shqiptare, por edhe në tërë perandorinë nuk kanë pasur mbiemra. ..... Beg,(Ali)Bylykbashi B, Qafa, Koka, Kokaj, Gjoni(Gjontë në Magjere të Epërm(tash: Komuna e Preshevës) që ishin më parë pranë lagjës Klaiqëve(Kokaj),Kosovëtë edhe Vranoctë, të ardhur nga Vranja... Mbiemrat të janë në lidhje familjare me njëri-tjetrin vendbanime shqiptare, ku mbi 32 vendbanime me shqiptare, përmendet: Andrea dhe Gjini Koka. (1467), Koka – mbiemër familjar në rrethin e Gjakovës etj. Edhe vendbanimi Kokaj është i shpjegueshëm më së miri dhe më së drejti vetëm nga rrënja me prejardhje shqipe kokë-a dhe prapashtesa e shqipes së vjetër -aj. Se kjo topoleksemë ka një shtrirje të gjerë dëshmojnë edhe emërvendet: Kokre – fshat në juglindje të Prilepit, afër Reshtanit; Kokora – emër lagjeje te Velesi; Kokran (1431) – emër katundi në Gjirokastër; Kokpapaj – fshat i rrethit të Shkodrës etj. Me sa duket është një variacion i emrit personal shqiptar Kok(ë)a, që e ndeshim te shqiptarët e mesjetës edhe në funksion patronimi: “sh.: Proino Kokkas, Andrea dhe Gjini Koka (1467), Koka – mbiemër familjar në rrethin i mbi Shkodrës Malësisë së Gjakovës, etj. ^[6] Patronime që vijnë nga fjalë që shenjojnë vetitë fizike a morale të njerëzve;b) Patronime që vijnë nga ofiqe/nofka dhe emërtime tjera.Nga nënlloji i parë në Gjakovë hasim në patronime si: QORRI, QELI (DANQELI), TOPALLI, SHYTI, KOMTRASHI, KOKA(J), VOGLI, KUQI, DHOMI, BUZA, BARKU, GRUSHTI, PARASHUMTI.^[7] Vendbanimi me toponim Kokaj, Kokajt gravitojnë kah qyteti i Gjilani, si qendër kazaje në sanxhakun e Prishtinës të vilajetit të Kosovës, pra Kokajt janë themelues të fshatit (si të dëduar nga rrethi i Toplicës vendbanimi Klaiq, komuna Lebana) ^[8] në mes dy lumenjëve Sllubica dhe Llapusnica lumit që derdhet në Moravë ^[9] ^^[10] Siqoqoftë këto toponime flasin shumë për historinë e këtij vendbanimi. Ato janë në vetvete organizma të gjalla të cilët po të zbërthehen më në thellësi mund të shkruhen studime dhe vëllime të tëra pasi brenda tyre, lëvizin breza njerzorë, ngjarje dhe kohëra mbështjellë më mistere, që presin të zbulohen.^[11]

Përshkrim i shkurtër gjografik dhe historik (Shtegtim në histori)me pantronim shqip Koka

**Nijazi Ramadani** "*Imazh i ngrire", roman*

Në antroponimet (emrat e njerëzve) dhe patronimet (mbiemrat) janë për Koka-j/t në që janë në një familje e fisit Sopë-a, (shqip: Sopa është nga zona e Sharrit(për rreth Maleve të sharrit që konsiderohet origjina e tyre arb♪rore, atëherë fokusin e përqendrimit kohor duhet ta zhvendosim shumë shekuj më vonë, kahu te Bjeshka e Shkelzenit, dyndjet mesjetare nga verilindja e Arbërit sepse rreth 200 mijë shqiptar nga fise shqiptare ishin detyruar t'i shpëtonin asgjesimit. Toponimet janë një dokument i heshtur, që të parët tanë na e kanë lënë trashëgim. Dëshmi e qartë për historinë e shkruar deri në ditët tona, që ndriçojnë pjezësa të errësirës shekullore. Sigurisht çdo vend ka një emër dhe kuptim domethënës, të krijuar gjithnjë mbi baza bindëse e shpesh i lidhur me ngjarje që kanë ndodhur, emra njerzish, pushtimet e një kohe të largët, me pronarë tokash e familjesh, forma e ngjyra të relievit, ndërtime të vjetra, etj. Të emërtuara natyrshëm ato u mbajtën mend brez pas brezi, por kanë pësuar edhe ndryshime. Disa prej tyre kanë kuptim, ashtu siç tregon rastësi ndonjë prej tyre, e pa asnjë lidhje, të cilat vështirë se shpjegohen, por shumica pjesë përbërëse e veprimtarisë së njeriut, që mbartin në vetvete gjurmë të historisë, forma arkaike të materialit gjuhësor, elementë të konceptimit të jetës në këte kontest edhe vetë toponimi Kokaj ..si: Toponimet janë një dokument i heshtur, që të parët tanë na e kanë lënë trashëgim. Dëshmi e qartë për historinë e shkruar deri në ditët tona, që ndriçojnë pjezësa të errësirës shekullore. Sigurisht çdo vend ka një emër dhe kuptim domethënës, të krijuar gjithnjë mbi baza bindëse e shpesh i lidhur me ngjarje që kanë ndodhur, emra njerzish, pushtimet e një kohe të largët, me pronarë tokash e familjesh, forma e ngjyra të relievit, ndërtime të vjetra, etj. Të emërtuara natyrshëm ato u mbajtën mend brez pas brezi, por kanë pësuar edhe ndryshime. Disa prej tyre kanë kuptim, ashtu siç tregon rastësi ndonjë prej tyre, e pa asnjë lidhje, të cilat vështirë se shpjegohen, por shumica pjesë përbërëse e veprimtarisë së njeriut, që mbartin në vetvete gjurmë të historisë, forma arkaike të materialit gjuhësor, elementë të konceptimit të jetës.^[12]

Familjet me antroponimin Koka

Kokajt janë shquar si një nga familjet e mëdha aristokrate shqiptare, të njohura ndryshe si oda ose oxhaqe, ndër të cilat më të rëndësishmet janë: KURBINITribuna Shqiptare,^[13] |MOTIVET DENOMINUESE NË ANTROPONIMINË KOKA - e të Kokaj-ve, se rrjedh nga familja e dikurshme feudale që kishte përjetuar lulëzimin më të lartë në periudhën e formimit të shtetit të Arbrit, si dhe gjatë periudhës së shtetit të Skenderbeut . Familja Kokaj nga etimologjia e emërtimi Koka (dialekti toskë) ka qenë e vendosur në Fushëdjegur të rrethit të Vlorës, Delvinë, Sarandë. Sipas diplomatit dhe historianit Mr.Vrion Koka(ish-ambasador në Budapest), pas rënies së shtetit të Gjergj Kastrioti - Skenderbeu janë depërtuar banorët e kësaj familje, shumica për Itali18 e vende tjera. Një vendbanimi me emrin Kokaj është në Fushën e Mbishkodrës në Shqipërinë Veriore * Mati në Veri të Koplikut, deri në një Lagje në Klaië të Lebanës, Kokajt e Gjilanit, Kaçaniku (Kokajt). Me të njëjtin emër quhet edhe përroi në qytetin Bajram Curr. Mati dhe Dibër, Malësia e Tuzit, Gjakovë, Shkoder, dhe Tiranë, si dhe te arbëreshet e Italisë dhe arnautet e Turqisë. Klaiqi është vendbanim në Dardaninë verilindore ( sot Serbia jugore) prej nga kishin ardhur banorët e fshatit Kokaj. Nga ky vendbanim pra e kanë prejardhjen banorët e katundit Kokaj të Karadakut (Deklarime të studuesit mr. Urion Koka, vlonjat, sipas të cilit që nga lashtësia ata janë shtrirë gjithandej etnis shqiptare).

Në këto intervista kanë qenë: historia e dhimbshme e përmendin shtegtimet drejt Italisë së shqiptarëve nga Kruja, Shkodra, kh janë dëbuar shumë familje me mbiemrin Koka/j .... çamërishtes të cilat i gjejmë tek pjesë nga monografia “Të folmet arbëreshe të...”, Vera Koka: Une jam nga Mati..! Mbimeri Koka eshte mbiemri i vajzerise ndersa Kurti i marteses..! Origjina e larget nga zona veriore por, qe edhe babai im eshte lind e rrit ne Mat.. te Origjina e Kastrioteve..

Në përshkrimin që i bëhet Kosturrit tek Origjina Sknderbeut dhe Kastriotëve përshkruhen edhe pozicioni gjeografik dhe lumejtqë kalojnë në brigjet e tokave të Kosturrit, gjë që nuk i ka asnjë vend tjetër....Si pas Fran Bardhit, kur Balsha i Shkodrës dikur u fuqizue më shumë, atëherë vllazëria e kastriotëve lëvizën e u larguan nga Kosturri. Thuhet se fillimisht zunë vend në Ujmisht të krahinës së Lumës, ku ndërtuan edhe dy-tre kala të vogla…

Dardha është një fshat në komunën Blerim në rrethin e Pukës të Shqipërisë. Dardhë (Pukë) është një vend në fshati (Dardhë (Pukë) në rrethin e Shkodrës të Shqipërisë

Kokaj me pantronimin Koka nga vendi Dardhë (Pukë) dhe Kurbini

Në vitet '80-ta të shekullit XX vendbanimi Dardhë (Pukë) arrinte në 300 shtëpi. Dardhë (Pukë) ka qenë e banuar që në lashtësi. ... Vllaznitë janë Kokaj e Bibaj. Nga Kokajt janë vllaznitë: Çela (Çelakaj), Selmani (Selman), Margjeçi (Margjeç). Nga Bibajt janë vllaznitë: Pali ... Shqipëria etnike / shqip / nr.143^[14] Tuma supozohet se është e shekullit VI, p. e s. ku janë gjetur importe të vazove greke...Lluga e Becit,Livadhi i Din Imerit, Livadhi Kokajt Kabashit, Kodrat e Kokajve,Bunari i Avdisë, etj. Kokajt nga fshati Dardhë (Pukë shtrihen në verilindje të Pukës, në të majtë të Drinit, përballë Berishës së Radogoshit e Bytyçit (Tropojë), Lugut të Bytyçit. Në vitet '80-ta të shekullit XX vendbanimi Dardhë (Pukë) arrinte në 300 shtëpi ^[15]. Dardhë (Pukë) ka qenë e banuar që në lashtësi. ... Vllaznitë janë Kokaj e Bibaj, nga Kokajt janë vllaznitë: Çela (Çelakaj), Selmani (Selman), Margjeçi (Margjeç). Nga Bibajt janë vllaznitë: Pali ... Shqipëria etnike / shqip / nr.143. Në lartësinë e udhës automobilistike, nga Qafa e Shkambit vizitorit i shfaqet përpara sysh një fushëpamje madhështore: Qebiku në të majtë të lumit, poshtë Pjashtog (dikur një fushë e gjerë dhe shumë pjellore tani e përmbytur nga Drini)- Bregu i Dardhës me Vaun; Tejdrinja duke filluar me Hasin, Bytyçin, Pla e Gash, Sernica me Krasniqe dhe më në thellësi Alpet. Dardha pasqyrohet për here të pare në dokumentet osmane, ku del në trajtën Darda. Më 1529 – 1536 shënohet me 13 zjarre (shtëpi). Me 1571 dhe 1591 shënohet me 10 shpi. Siç shihet për 60 vjet nuk ka rritje, përkundrazi pakësim shtëpish. Edhe pas afro nje shekull e gjysmë, më 1671 Don Stefano Gaspari rregjistron vetëm 12 shtëpi me 130 frymë. Nga këto të dhëna shihet se Dardha, si dhe fashatra të tjera të Pukës, kanë pësuar dëme të mëdha e shkatërrime gjatë shek. XV – XVII.^[16] Në fundshekullin e XIX katundi i Dardhës është njohur me 80 shtëpi. Në vitet “80 të shekullit XX Dardha arrinte në 300 shtëpi.^[17] Dardha ka qenë e banuar që në lashtësi. Edhe emri është me origjinë ilire.Prof. Eqerem Çabej në “Studime etimologjike në fushën e shqipes”, III. Tiranë, 1987, shpjegon: “dardhë, f. këtë fjalë e lidhin që prej Hahnit e këtej me emrin e popullit dardan e të vendit të tyre Dardania … e mbarë shqipes”.Dardha^[18]

KURBINITribuna Shqiptare[[12]] Rrjolli: Shkruante se...Kokajt të besimit katolik ish nga shekulli i katërt pas lindjes së Krishtit hyjnor! Ndër vite u ngrite flamuri i Skenderbeut mbi vidhin e madh të Kokajve. shpalosnin Flamurin e Kastriotit. ... Sipas gojëdhënave: Kështjellën e pat rindërtuar ushtria e Gjergj Kastriotit - (Skënderbeut) para një beteje antiturke, që quhet Beteja e Kirit. Po sipas gojëdhënave, kjo kështjellë priti vetë Skënderbeun, që për nder të tij ranë fuqishëm këmbanat e kishës së Shën Gjergjit të Ballexës, që thuhet se u dëgjuan deri larg në fshatrat e Krajës. Kjo pra tregon për rëndësinë që kishte në luftën kundër osmanllinjve Malësia e Madhe,

Patronimi Koka nga Rrjolli

Rrjolli me vetë pozitën gjeografike dominuese, si dhe me vetë zhvillimin e kësaj treve, ku shpesh flitet se këtu preheshin pará (lekë), e prodhohej baruti. Duhet theksuar se pas pushtimit Turk, kjo kështjellë thuajse u shkatërrua, aq sa këtu banonin vetëm 4-5 familje. Për kështjellën në qytezën e Ballexës, sipas gojëdhënave flitet se shërbente si vend që mblidheshin të gjithë burrat e mençur të Malësia e Madhe për të organizuar besëlidhjet e tyre, e vendi ku takoheshin quhej Çang, ku edhe sot e kësaj dite, malësorët e quajnë këtë "Kështjellë", "Forca e Lekëve" (shqiptarëve Verior". Edhe në kohën e Balshajve, kjo kështjellë ishte përdorur si vend strehim (Rrjolli)^[19]. Në Rrjoll është një lagje, në Rrjoll ka pasur një qytetërim të pashoq e që ka lulëzuar në mesjetën e hershme e deri ato të Lezhës, Durrësit e Drishtit etj. Rrjolli ka qenë i përmendur për mullinjtë e tij, të shumtë e modernë për kohën, ku përmenden mbi 40 mullinj. Këtë fakt e vërteton më së miri edhe mbiemri Mullisi në shumicë. Madje në Rrjoll gjindeshin Valanicat që përgatitnin shajakun, me të cilin bënin veshjet e tyre. Në një dokument të vitit 1881 thuhet se Rrjolli ishte bajrak në vehte me 163 shtëpi e 1310 banorë, ku të gjithë ishin katolikë .Për prejardhjen e Rrjollit ka shumë hipoteza, mendohet që ata që janë të ardhur nga Kuçi (shqiptarë). Në një dokument Osman thuhet se: Bajraktar ka qenë nga fisi (katolik) i Kokajve, (Kokë Leka)por duke qenë aleat me kryengritësit Dervishajt nga Shkodra kundër Vezirit, u zëvendësua me një musliman nga Kurtajt”. …….. Në periudhën para formimit të principatave feudale arbërore në shekullin e 12-të, vijon identifikimi i njerëzve sipas titujve e ofiqeve, veçanërisht kur bëhet fjalë për hierarkinë e lartë të kishës. Por meqë zona jonë e interesit në këtë studim patronimi, toponimi dhe antroponimi rrethin e Ja, historia e treguar nga patronimet e fisit Sopaj që rrjedhë edhe patronimi familjar Kokajve: Gjatë kohës së Gjergj Kastrioti{Skenderbeu...Malësia ende po i këndonte Kabashi me aq zë që kishte: Dy trima dy atdhetar, që i kishte Arbëria mbarë/ Njëri ishte Gjergj Kastrioti e tjetri Kokaj. Kokajt i takojnë besimit katolik(kishës bizantine dhe asaj naplitane) në veri dhe në jug, ndërsa prej shekullit XVI, ka pasur kalime në islam, shumica e atyre që tash shtrihen në Kosovë,Lugina e Preshevës Maqedoni dhe te Mali i Zi, si dhe diasporë. Por meqë zona tjerë të interesit në këtë studim patronimi, toponimi dhe antroponimi rrethin e Vlorës deri në Himarë, si nga A.Kola rreth vitit 1520, ku përmenden pas kësaj erdhën edhe familje të tjera nga Kurveleshi (Burdeni, Lalaj, Koka, Boraj), në Delvinë përmendet Faik Bej Koka, i vetëvrarë pas hyrjesë në pushtet nga Ali Pashë Janina etj.Nga jugu i Shqipërisë në periudhat e ndryshme, si në atë të pavarësisë, njerëz me mbiemer Koka tregohen përmes artit dhe kushtrimit, si dhe përmes shtypit të kohës:Gjon DEDË KOKA, I DEKLAROI GAZETËS DRITA TË SOFJESË SE “KUR DËGJUAM TË SHTËNAT E PUSHKËVE TË VËLLAZËRVE TANË NË VERI PËR PAVARËSI EDHE NE U BASHKUAM ATYRE PËR LIRI E PAMËVARËSI..” Ja, si e përshkruan rapsodi shqiptar të Kënga epika e jonë, ngjarjet e më vonshme nga Lidhja e Prizrenit: Atje në Lidhjen e Prizrenit/ me Abdyl Frashërin e shumë patriot për t’i dalë Shqiptarisë zot ^[20] Lexo teksti integral: Pushka anë e mbanë krisi dhe u sulën hordhitë turke të Dervish Pasha dhe kullave të Skurajve u vunë flakë përsëri e gjithë veriut me shpi për ship/ por nuk mposhtej zogu i shqipës/ as nuk mposhtejshin bijt e Kurbinit kurrënë luftën e vendosun për liri! - Gju për gju me Gjin Pjetrin/ Plakut ligjëvenës at Shtjefën Gjeçovi radhiste te Kanuni i Lek Dukagjinit/ Kanuni i maleve shqiptare dhe Patër Klement Milaj/shkruente historinë e Kurbinit shkruente për Gjin Pjetrin, për burra luftëtarë, për lufta e beteja, qysh nga Pllana e Zheja deri te Skuraj e Tallajbeja/ për burrat laçianë milotas/zhenjanë lesteras e shllaznianë/ malbardhas shkopetas gallatas/ gurrzakë e bregamatas / që në t’aguem të 28 nandorit mes Milotit t’ati viti vitit të ‘dymbëdhjetë mbi vidhin e madh të Kokajve shpalosnin Flamurin e Kastriotit me fjalën e rrebtë trimnore tëGjin Pjetrit dhe me krismen e gjashtës së tij mizore/ e të treqint pushkëve breshëri/ të treqint burrave luftëtarë / të Kurbinit e Krujës mbarë / Rroftë Liria/Rroftë flamuri kuq e zi!

Historia e familjeve shqiptare me patronimin 'Koka

Në katundin Ivanaj ne Bajzë, ndër krenat kryengritë MIROTË PALOK KOKAJ, me 24 Dhetor 1944 ne shtepin e Gjokë Tomë Kokaj u zhvillue mbedhja e krenave te Kastratit, thote Vasel Pjeter Gjoka e ku moren pjese edhe krenet e Shkrelit, dhe ku te gjithe lidhen besen per me e luftue Komunizmin.50 Ne fund te Dhetorit, Llesh Marashi u nis prej Zagoret dhe shkoi ne katundin Broje me u takue me krenet e Kelmendit si Kole Gjon Bajraktarin, Fran Gjergj Ucin, Gjergj Lul Toma, Gjek Marash Selca etj. Aty vendosen se Selca, Nikqi dhe Vukli me e ndalue turrin e Brigades se Pare.51 Dhe me daten 15 Kallnuer 1945 filloi rezistenca e pergjakshme e Petritave te Kelmendit kunder bishes se terbueme Komuniste.[14](Shqip) Në ditët e errëta të Luftës së Dytë Botërore, familja Koka nga Qeparoi derisa trojet shqiptare qenë të pushtuara nga të gjitha anët, në shtëpi të tij hedhen kranata, cili përforcoi themelet e shtetit të ri. Ndërkaq, aktiviteti nga familja Kokaj sjell dritë jo veç se ish vetëm politik, por edhe kulturor. mësuesi i parë pas Luftës Dytë Boterore që kreu Normalen e Elbasanit, dhe përfundoi në Prizren si shkollë për të cilën dhanë kontribut të vyer fianciar dhe pedagogjik në shkolla e parë shqipe në Kosovë

Me ardhjen në pushtet të diktatorit Tito, pas Luftës së Dytë Botërore,kokajtt u stigmatizuan nga pushtuesit serb dhe luftës së klasave si simbol i tradhëtarëve të kombit dhe i armiqve të klasës disa vriten burgosen internohen në fund të luftës nga dhe pas Lufta Dytë Botërore: Hazir Haziri (Koka) Idriz Rashiti, Mësuesi Mustafë Koka, Muharrem e Hetë Koka, sikur edhe pas hyrjes së Brigadave serbobullgare u vranë Daut Rrahmani, Rrustem Dalip Koka, Rifat Qazimi Koka e të tjerë. Të burgosur pas Demostratave të 81-shes janë Alejdin dhe Naser Hasan Rrahmani, Ismail Idreiz Rashiti, Nijazi Q.Ramadani por, pati edhe familjar që u shkolluan dhe shtrihen gjith andej etnisë.[15] Në qershor 1948, me përjashtimin e Jugosllavisë titiste nga organizata e partive të shteteve komunsite-Byroja Informative, përfundimisht prishen marrëdhëniet ndërmjet Rusisë e aleatëve të saj, me Jugosllavinë. Mbetja e Shqipërisë në pozitat proruse nënkuptonte edhe prishjen e domosdoshme me jugosllavët. Ndonëse gjatë kohës së marrëdhënieve të mira në relacionin Tiranë-Beograd pozita e shqiptarëve në Kosovë dhe në viset tjeta ishte e rëndë, pas prishjes së këtyre marrëdhënieve pozita e tyre përkeqësohet edhe më shumë. Pra, pozita diplomatike e Shqipërisë (atëkohë) e pafavorshme në planin ndërkombëtar, e rëndoj drejtëpërdrejtë edhe pozitën e shqiptarëve të mbetur padrejtësisht në Jugosllavinë e avnojit. Qarqet politike antishqiptare në Jugosllavi dhe veçanërisht UDB-a në krye me serbomadhin A.Rankoviq, duke e shfrytëzuar këtë situatë, riaktualizoi projektin famkeq të Vasa Çubrilloviçit për asgjësimin, asimilimin dhe shpërnguljen me dhunë të shqiptarëve nga trojet e tyre të lashta. Dhuna e terrori i shfrenuar qysh herët, tani i shpërthyer me një egërsi të re (përmes diferencimeve si "informbyroist") fillimisht nisi me kuadrot shqiptare të luftës për të vazhduar pastaj kundër të gjithë shqiptarëve që konsideroheshin armiqë të Jugosllavisë.Shumica e të dënuarve shqiptarë vitet më të rënda të burgut, përveç Idrizovës e Velesit në Maqedoni, Nishit, Beogradit, Pozharevcit... në Serbi, Titogradit në Mal të Zi, Bileqës, Stara Gradishkës, Lepogllavës... në Kroaci, i kaluan më së shumti në sinonimin e ferrit të Dantes në "Goli Otok", ujdhesë në Adriatikun verilindor (Kroaci). Në këtë ujdhesë të xhveshur e me gurë të thepisur, të burgosurit shqiptarë dhe jo vetëm ata, përjetuan ditët më të tmerrshme të jetës së tyre. Rrëfimet e atyre që kaluan nëpër ferrin e Goli Otokut, dëshmojnë për një trajtim të egër e mizor, të papërsëritshëm në historinë e njerëzimit. Qëllimi ka qenë i qartë: jo vetëm thyerja por shkatërrimi i plotë shpirtëror i çdo të burgosuri. Aty është praktikuar shpesh herë rrahja e të burgosurve në mes vete (të burgosurit e vjetër me ata të rinjtë e porsa ardhur). Pas punëve të rënda e të mundimshme që bënin gjatë ditës, të burgosurit për çdo mbrëmje ishin të detyruar të kalonin nëpër koridorin e gjallë e të "të penduarve" dhe të udëbashëve të çarkëdisur... Në Goli Otok, pra të burgosurit me karakter të thyer e të përbaltur (tipat me imoral) jo vetëm që "vetëqeverisnin" me krejt kampin, por bëheshin edhe xhelatë të atyre që kishin karakter njerëzorë e të pathyeshëm . Ky burg-kamp famkeq u bë edhe varr i shumë të burgosurve, në mesin e të cilëve pati edhe shumë shqiptarë.
Etnia shqiptare -Koka gjeografia, gjenealogjia, historia 1576- 2012 .
Ne gjysmen e pare te shek. XVIII, kishte pothuajse ne edo sanxhak: ne sanxhakun e Shkodres ishin eaushollajt e Bushatllinjte; ne ate te Dukagjinit ishin Begollajt e Pejes dhe Kryezite e Gjakoves; ne sanxhakun e Elbasanit ishin Verlacet e Bieakeinjte; ne ate te Beratit ishin Vlorajt, Velabishtajt e Ngurzajt; ne sanxhakun e Delvines ishin Asllanpashallite e Kokajt; ne ate te Janines ishin gjithashtu Asllanpashallite e Alizotajt [12] Mr. Ramiz Abdyli|Gazeta Fakti' [13] Në përvjetorin e çlirimit tëshkupit, bot. e përditshmja shqipe e pavarur, botues Emin Azemi "FAKTI" fq.11, Dokumente shkrimin e Dr.Ramiz Abdylit me titull: Dedë KOKA: Të fitojmë ose të vdesim, e mërkurë 12 gusht 1998.Gjon Dedë Koka ishte komandant i kryengritësve shqiptarrë në Shqipërin e mesme dhe të jugut... [14] [https://en.wikipedia.org/wiki/User:Kelmend_antoni%7C Kështu, më 27 dhjetor 1944, në fshatin Ivanaj të Bajzës, burrat e mbledhurnë shtëpinë e Gjokë Tomë Kokajt , bënë besëlidhjen e tyre ... 3 të tjerë u pushkatuan, sepse qenë bashkëpunëtorë të Prekë Calit; 34 shtëpi u dogjen...(Gjok Luli, i cili, i ka kushtuar librin me titull “Kastrati”, ku edhe rendit këta korifej të antikomunizmës që unë mendoj se e meritojnë një memorial në qendër të qytetit të Bajzës: Për katundin Ivanaj dhe Bajzë, ndër krenat kryengritë MIROTË PALOK KOKAJ, Gjokë Tomë Kokaj.
Arsimi^ Lajme Online RTK - Emisioni Analfabetizmi(Arkivi) 1968 prej minutes se 12-16 min.
Kokajt e Brashës^[21]

Literatura për familje me patronimin Koka dhe toponime tjera me këtë mbiemër shqip - ^[22]

Historia e mbiemrave shqip (ToskërishtjaKokë-aj-gegërisht:Krye(Kreu,Krena, Kreni)

Zhvillimi i mbiemrave tek shqiptarët thuhet se është bërë nga shek. XII-XX. Në rreth 5-6 shekuj histori, procesi i vënies së mbiemrave ka ecur nga lart poshtë. Kështu, fillimisht janë pajisur me mbiemra shtresat e larta, më pas shtresat e hierarkisë fetare, ndërsa më vonë ka zbritur deri në shtresat e ulëta. Qëllimi fillestar i mbiemrave ka qenë për të dalluar njerëzit nga njëri-tjetri.

Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike” thotë se në periudhën para formimit të principatave feudale arbërore në shekullin e 12-të, vijon identifikimi i njerëzve sipas titujve e ofiqeve, veçanërisht kur bëhet fjalë për hierarkinë e lartë të kishës. Por meqë zona jonë e interesit në këtë studim është zona e Gjakovës, atëherë fokusin e përqendrimit kohor duhet ta zhvendosim shumë shekuj më vonë sepse vetë Gjakova si vendbanim përmendet për herë të parë në 1594 kur përfundon së ndërtuari xhamia e Hadumit, hani, hamami dhe dyqanet përreth, ndërsa në vitet 1605-1606 asaj iu njoh statusi i Kasabhasë. Me vendosjen e pushtetit turk dhe me procesin e islamizimit, gjithmonë e në një numër më të madh njerëzish, fillojë të përhapet mënyra e identifikimit të vendasve si myslimanë-nënshtetas të perandorisë osmane, sipas formulës identifikuese: X i biri i Y, ku me kalimin e dekadave nën pushtim, edhe X edhe Y paraqiteshin gjithnjë e më tepër si emra islamikë: Haziri i Hasimit, Haxhi Mustafa i Murselit. Po kështu fillojnë të shfaqen edhe titujt administrativë fetarë, feudalë ose ushtarakë si p.sh.: Ali Bylykbashi, Osman i Isahit, Spahiu Koka thëne per tagermbledhesin e tatimeve spahiun me mbemer Koka(j) /N'të marr'të KOka mos t'bift kokërra, mos t'marrtë Spahi Koka mos të majtë toka.

Nga pikëpamja gjuhësore lënda që do trajtohet shfaq një interes të zgjeruar sepse bëhet fjalë për patronime të formuara në mënyra të ndryshme, të cilat i japin larmi emrave të familjeve-mbiemrave të banorëve të kësaj ane. Duke u bazuar në klasifikime patronimesh të përdorura nga studiues të huaj dhe që po ashtu janë shfrytëzuar si model edhe nga studiues shqiptarë, edhe unë lëndën time do ta klasifikoj në katër lloje:

a) mbiemra që lindin nga zona (qyteti a fshati) e prejardhjes; * b) emra prindërish të kthyer në mbiemra: * c) mbiemra që tregojnë zanate, profesione, tituj e ofiqe; * d) mbiemra të formuar në formën e nofkave e llagapeve etj.

Por, meqë këto katër kategori nuk mund të shpjegojnë një sasi të mbetur, sado të konsiderueshme mbiemrash, atëherë kategoria e pestë do të duhej të ishte: e) patronime të pashpjegueshme, në të cilat do të përfshihen ato mbiemra për të cilët sistemi i sotëm gjuhësor nuk jep shpjegime. Le t’i trajtojmë të gjitha këto me radhë: Mbiemra që lindin nga zona (qyteti a fshati) e prejardhjes. Në lidhje me këto lloje patronimesh, mund të flasim qartë rreth kuptimit që kanë, por jo edhe për rrethanat në të cilat emërtimi është kthyer në mbiemër të individit-familjes. prof. Eqrem Çabej, që në Konferencën e parë albanologjike pranon se parimi i emërtimit të njerëzve, përgjithësisht meshkujve, me anë të emrave të pjesëve të trupit(psh.Koka,Buza, Qafa,Topalli(Këmbëzvarrur)Teveqeli, si dhe prejardhja e emërtimeve prej ofiqeve, janë një nga kriteret e emërtimit në shqipe. Këto lloj mbiemrash kanë marrë formën e epiteteve, me ngjyresa pozitive a negative të cilat me kalimin e kohës janë zbehur. Pas Beratit, mendohet se Gjakova është një nga qytetet që ka më së shumti “epitete” apo nofka. Për këtë arsye, këtë tip patronimesh e klasifikojmë në dy lloje:* a) Patronime që vijnë nga fjalë që shenjojnë vetitë fizike a morale të njerëzve; * b) Patronime që vijnë nga ofiqe/nofka dhe emërtime kafshësh. Nga nënlloji i parë në malësia e Gjakovës Prizreni dhe Gjakova(Deqani) hasim në patronime si: KOKA(J), VOGLI, KUQI, DHOMI, BUZA, BARKU, GRUSHTI, PARASHUMTI.QORRI, QELI (DANQELI), TOPALLI, SHYTI, KOMTRASHI,..

Vëllaznia Ndrevashajt, Vokaçi dhe Kokajt- Viti 1485 Defteri turk, pas rënies së Shkodrës, osmanit kishin vendosur repartet ushtarake në Kalan e Mavriqit, Kështjellën e Pjetër Spanit, kur Brashta numronte 10 zjarre (Shtëpi-Familje dhe 1768 kur fshati Brashtë numronte 198 zjarre me 1048 frymë, prej vllazënisë Nrevashajt,Vukë Memës dhe Kokë Memës..fq.47- 48^[23]
• Shqipërisë.Ndue BACAJ, Gazeta “Malësia”, mars 2001 • |Koço Kokëdhima(shkruan editor i gazetës më tirazh më të madh në Shqipëri Shekulli)*|gojedhenat • e Kosovës|Burimi wikibooks|Kokajt e Gjilanit

Meçi në librin studimor Kabashi tek seria e studimeve Puka që në Lashtësi - 2 fq. 356- 359, Tiranë, 2008|Marrë nga faqja FB - “Fshati Dardhe”]-Dardha ka dy vllazni me nga tre mëhallë secila. Vllaznitë janë Kokaj e Bibaj. Nga Kokajt janë vllaznitë: Çela (Çelakaj), Selmani (Selman), Margjeçi (Margjeç). Vangjo S. Ilo,2, 247 f. : me il. ; 20 cm. *• Arsimi Mësues Ikonografia Atdhetarë Biografia |të e Vlorës Shqipëria jugore, e sidomos zonat e Vlorës e GJirokastrës ishin shumë të Nga stani pasi ishte larguar gjermani nga muret e shtepise se djegur shkrinte floriri.

Familja e madhe e Kokajve te Golemit, te laberise, eshte nder pjeset me te mirat familje shqiptare gjithandej etnisë • nen sundimin osman|XVIII shenoi dukuri te reja me interes edhe ne fushen e kultures. .... e Ngurzajt; ne sanxhakun e Delvines ishin Asllanpashallite e Kokajt; ne ate te Janines .... si dhe lidhjet e tyre me Tripolin, duke djegur te gjitha anijet pirate qe shtiu ne dore. ..... nder te cilat edhe ate te nxjerrjes dhe te shitjes se seres se Selenicës se Vlorës
•^ [ww4.virtualnewspaper.it/.../ 130214shqiptarjacom/|Shqiptarja.com] - sipas, Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, vjen në Kol Prek Gjecaj dhe Ndue Pal Koka'/j...
•^Ne gjysmen e pare te shek. XVIII, kishte pothuajse ne edo sanxhak: ne sanxhakun e Shkodres ishin eaushollajt e Bushatllinjte; ne ate te Dukagjinit ishin Begollajt e Pejes dhe Kryezite e Gjakoves; ne sanxhakun e Elbasanit ishin Verlacet e Bieakeinjte; ne ate te Beratit ishin Vlorajt, Velabishtajt e Ngurzajt; ne sanxhakun e Delvines ishin Asllanpashallite e Kokajt; ne ate te Janines ishin gjithashtu Asllanpashallite e Alizotajt Nga jugu i Shqipërisë jep kushtrimin përmes shtypit të kohës:
|^ Gjon Dedë Koka, i deklaroi gazetës bullgare të Sofjesë se: TË SHTËNAT E PUSHKËVE TË VËLLAZËRVE TANË NË VERI PËR PAVARËSI EDHE NE U BASHKUAM ATYRE PËR LIRI E PAMËVARËSI..SE KUR DËGJUAM TË SHTËNAT E PUSHKËVE TË VËLLAZËRVE TANË NË VERI PËR PAVARËSI EDHE NE U BASHKUAM ATYRE PËR LIRI E PAMËVARËS..., i cili qe anëtar i Komitetit të kryengritësve Shqiptarë të Shqipërisë së jugut,pas Lidhjes së Prizrenit 1878, pas dhe Pavarësisë së Shtetit Shqiptar, 28 Nëntor 1912. Botoi Gazeta Fakti e Shkupit • Col Koka - Col Koka vëllai i Osman Kokajt ishte luftëtar për çlirimin e Kosovës nga sundimi i huaj gjerman e serb gjatë Luftës së Dytë Botërore. Së bashku me 27 djem të tjerë nga Gjakova dhe Malësia e Gjakovës, në ditët e fundit të Luftës së Dytë Botërore serbët të ndihmuar nga shërbëtorët e tyre, i zunë në Gjakovë dhe i vranë në mënyrë mizore në Malin e Hereqit që gjendet 10 km në veri të Gjakovës. Ështe e njohur se serbët i torturuan ata duke i vrarë me çekan në kokë dhe duke i hudhur në një pus që gjendet në Malin e Hereqit. Ky është i njohur si pusi famkeq i Hereqit.
•^|Kokajt e Brashtes Lulzim Mehmetaj SHOSHI gjeografia, gjenealogjia, historia
•^|pamje hartogravike informata mbi shtrirjen gjeografike
•^|Shtegtime rrugëve të ngrira, autor R.Klaiqi • |Shqipëri • |i mbishkodrës •
|Koço Koka nga Qeparoi: "Xhorxh Tenet, djali i xhaxhait tim”, intervistë dhënë Shekullit lidhur me origjinën e Xhorxh Benet ish drejtor i CIAsëXhorxh TenetXhorxh (Qiriajk Koka) Tenet • |e Malësisë së Madhe|E Premte, 05.10.2007, 06:12 PM |Fakte dhe Konsiderata9 • | Kokajt që nga lashtësia
•^|Për "Shekullin" e botuesit Koço Kokëdhima - Tema të shkuarës dhe të aktualitetit, rolin e arvanitasve, te Kisha Ortodokse shqiptare, dhe marrëdhënieve mes dy popujve fqinj grek - shqiptarë, origjinën e diskutuar të shqiptarëve dhe projektin 200 vjeçar grek për greqizimin e jugut të Shqipërisë, etj. • |mbi okupimin turk ne shqiperi i cili eshte formuluar nga burime turke
•^|Kokat në Bajzë e Ivanaj|nr. 55 / 3 shkurt 2004 • e shqiptarëve për pushtet • N. Sotiri:Himara ne shekuj, botim i AKSH,2004 • Nijazi Ramadani-Kokaj: Shtegtim në histori (Monografia Kokajt 1842-2012), bot. SHBRrjedha, Gjilan , 2012 • NGA REGJISTRAT OSMANE TE SHEK. XVITEK LIKU (Petrika Thëngjilli, Universiteti i Tiranës)
• Konstantin Qeparoi, faqe 97-126 libri Stuhi ne Qender te Perandorise botim i NewYork • [www.shkodra.perkthimeonline.com/comment. php?|Idea Rita Gjeka dhe Gasper Kokaj Kamera:Gentian Ferhati dhe Maison Kavaja] ... “Historia dhe përshkrimi i Shqipërisë se Epërme ose i Gegërisë”, vepra e ... Përshkrimi gjeografik i Shqipërisë së Epërme është bërë sipas një metode mjaft të përsosur/ • [www.qpz.gov.al/botime/fletore_zyrtare/2012/ PDF.../105-2012.pdf]
• [File Format: PDF/Adobe Acrobat7 850, datë 29.7.1994|“Për Kodin Civil të Republikës së Shqipërisë”], të ndryshuar, me propozimin e Ministrit të Punëve Publike dhe Transportit, Këshilli i Ministrave] ... gj) Në qarkun Vlorë, 151 parcela ndërtimore, me sipërfaqe të përgjithshme KOKAJ. K.I. 4/ •[www.botimetshqiptare.soup.io/since/48570892] • i /Koka/j - Perroi i Kokaj, Kukës, Albania, Europe • i Kokaj - Perroi i Kokaj, Kukës, Albania Shqipëri etnike10 10 TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTOR

Nga një libër mbi okupimin turk ne Shqipëri i cili është formuluar nga burime turke, pra shkrimtare turq. Këto janë embiemrat kryesisht te shqiptareve qe akoma nuk ishin asimiluar kryesisht ne veri, veri-lindje, juglindje, oher e përreth, konvertuar, ose emigruar ne troje te tjera. po ashtu libri tregon edhe për shumë fshatra qe ishin braktisur plotësisht. Këto emra shfaqen neper defterë turq. Hese ndokush dëshiron me tepër informacion për ndonjë mbiemër specifikisht mund te shikoj se çfarë te zbuloj ne libër...pos Kokë(aj)

Patronimi KOKA- Mbiemrat më të përmendur ndër fiset shqiptare

Top 100 mbiemrat më të njohur shqiptar - Origjina e mbiemrave shqiptar^[24] Lajme lidhur me temën :Kulture Historia, mënyra e formimit apo numri i përdorimit të mbiemrit që mban secili prej nesh, nuk do të përbëjë më një mister.Me një total prej rreth 25000 mbiemrash në të gjithë territorin , profesori i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, Çlirim Bidollari, ka radhitur në një fjalor, që pritet të përfundojë së shpejti, të gjithë mbiemrat, nga më i famshmi deri te më pak i përdoruri. Mbiemri Hoxha është kryesuesi i kësaj liste ndëesa ai KOKA 86-tine rradhë. Sipas prof. Bidollarit, kjo nuk është aspak e rastësishme. Ky mbiemër ka ardhur si një titull nga hierarkia fetare. Përhapja në masë e myslimanizmit pas pushtimit turk ka bërë që ky mbiemër të jetë mjaft i përhapur në të gjitha anët e vendit. Ndërkohë që nuk mbeten mbrapa edhe ofiqe të hierarkisë fetare që nuk i përkasin fesë myslimane. Kështu, në radhë të dytë dhe të tretë renditen mbiemrat Shehu dhe Prifti, përkatësisht tituj të fesë bektashiane dhe asaj ortodokse. Më pas kjo listë vijon me mbiemra të ardhur nga emra njerëzish apo nga emrat e vendbanimeve të të parëve të atij “oxhaku”. Fjalori- Fjaori i mbiemrave është një studim që ka nisur rreth 7 vjet më parë. Bidollari saktësoi për “Albania”-n se për kryerjen e këtij studimi është shfrytëzuar regjistrimi i popullsisë i vitit 1945. Gjithashtu, studimi është ballafaquar edhe me regjistrime të popullsisë në vitet në vazhdim, si edhe me listat e zgjedhjeve në vitet 2003-2005. Bidollari saktësoi se qëllimi i fjalorit është të zbulojë vatrën ku ka lindur patronima. “Për fjalorin po punohet për disa plotësime qoftë të numrit, qoftë të përmbajtjes apo shpjegimit të mbiemrave. Pjesa më e vështirë është historia e tyre. Më mirë për historinë e mbiemrave dinë vetëm ata që i mbajnë këto mbiemra.

Historia e mbiemrave

Zhvillimi i mbiemrave ka ecur në shek XII-XX. Në rreth 5-6 shekuj histori, procesi i vënies së mbiemrave ka ecur nga lart poshtëë. Kështu, fillimisht janë pajisur me mbiemra shtresat e larta, më pas shtresat e hierarkisë fetare, ndërsa më vonë ka zbritur deri në shtresat e ulëta. Qëllimi fillestar i mbiemrave ka qenë për të dalluar njerëzit nga njëri-tjetri. Mbiemrat janë stabilizuar në shek XX në Shqipëri. Deri më 1912-n, shumica e popullsisë në Shqipëri nuk kishte mbiemra. Pas këtij viti filluan të kryheshin regjistrimet e para të popullatës.

TOP LISTA E MBIEMRAVE

^[25]

1. Hoxha,2. Shehu,3. Prifti 4. Çela, 5. Leka, 6. Dervishi, 7. Hysi, 8. Rama, 9. Dibra,10. Abazi, 11. Sinani, 12. Gjika,13. Kola, 14. Kraja, 15. Luka, 16. Duka, 17. Gjoka, 18. Murati,19. Kristi, 20. Mulo, 21. Muço, 22. Andoni 23. Hasani, 24. Koçi, 25. Frashëri, 26. Ruçi 27. Zeneli, 28. Papa, 29. Spahiu, 30. Balla, 31. Bushati, 32. Gjoni, 33. Brahimi,34. Kanani, 35. Alikaj, 36. Arapi.37. Çaushi,38. Halili,39. Thanasi 40. Xhafa, 41. Aliaj, 42. Basha,43. Mezini,44. Sula, 45. Agolli, 46. Gjata,47. Haxhiu, 48. Jaho,49. Kodra, 50. Lako 51. Mehmeti, 52. Niko, 53. Osmani, 54. Pano, 55. Bardhi 56. Cani 57. Deda 58. Demiri 59. Hasa,60. Kasa, 61. Mema, 62. Myftiu, 63. Peçi, 64. Shtylla 65. Toska, 66. Treska, 67. Ymeri, 68. Zaimi, 69. Bezhani,70. Dedja, 71. Duro, 72. Kamberi, 73. Kote,74. Laçi, 75. Laze , 76. Malaj, 77. Marku, 78. Hana,79. Shyti, 80. Skënderi, 81. Berberi, 82. Dede, 3. Elezi,84. Gjergji, 85. Jakupi, '86. Koka 87. Kondi,88. Luarasi, 89. Vata, 90. Meçe, 91. Nikolla,92. Rexha, 93. Saraçi, 94. Xhani, 95. Dangëllia, 96. Shalsi, 97. Madhi,98. Begu,99. Myslimi, 100. Kaleshi/Portalb/ shqip^[26]

ALEKSI, BALESHI, BALSHA, BALSHI, BESRAKU, BILARI, BILI (BELI), BARDI, BARLETI, BISARI, BOZHAJ, BUDINI, BUKASI, BULUSHI, BUZUKU, BLACI, BOGDANI, BOTARI, BOJVIK, BUJARI, BURKACI,BUTBENXHI, CAVARDINI, CILAJI, CUPA, CUKALI, CUROJI, CUKALI, CULI, DIVALMI, DAJCI, DUKA, DOBRA, DIDA, DUSHI, DORANKRYQI, DROMSHI, FIRA, FLITA, FRANKO, GAZI, GOLAMI, GOLEMI, GRAMATIKU, JANI, GJIKA, GJINDINAKU, GJONI, HAJMILI KAPUSI, KARUSI, KASTRIOTI, KIRAJ, KLATI, KOKOZI, KUPI, KURDARI, KURPENDI, KASA, KACI, KAJASEXHI, KAPUCI, KAPULATI, KAZNIZI, KERAKA, KESARI, KILOSI, KIRAKA, KIRAZINI, KOLASHI, KULISHI, KURTILLA, KALURI, KAMZA, KALOSI, KASINI, KIMIZA, KIPOTA, KOCANI, KOLA, KOKA, KOVASALATI, KUJTIMI, KIRAKESI, KURBANESHI, KURTISI, KUQI, KURIKUQI, KUSHVLATI, LALA, LALINI, LAZARI,LLESHI, LIKLA, LITI, LISHI, LACI, LAPACAJ, LUZI, LLAPSHI, MARTOLOSI, MATARISI, MIRDIDI, MIZA, MARKU, MANIZI, MANESI, MARGJINI, MIHALI, MHILLI, MIZIJO, MUZAKA, MENKO, MIHO, MINKA, MITRI, MASTORI, MARSHI, MIZI, MIRSHKLAVI, NAPEZI, NIKOLLA, PALI, PALAZI, PLASHA, PRIMIQYRI, PSIRAGU, PETRI, PETRA, PROGONI, PANILI, PICAJ, PILASHI, PISHA, PULICI, PRIFTI, PRODANI, RAKESI, REFKONILI, RIJO, RONDACI, RICI, RUSI, SAKATI, SKANDA, SENDISI, SIMAKU, SIROTI, SKALABRA, SMAKA, SPANI, SPOTA, SPAVALI, SYKODHJANI, SKUCI, SMAKA, STEPANI, STILI, SUMA, SUNDIA, SYKUQI, SYZIU, SYMIRI, SKUKU, SKURAJ, SKURNA, SKURATI, SLANKU, SOKODINI, STOJANI, SHARI, SHARGJINI, SHIRGJI, SHPANI, SHKANI, SHPATA, SHTEPKO, SHTJAFNI, SHTEPANTI, SHURBI, TANUSHI, TITKO, TORKA, TOROMISHI, TODORI, TRASHA, THANA, VAZARI, VASHKUNI, VOGLI, VOKSHI, VALANDIDI, URANA, ZAHARINI, ZAMRAKU, ZHUMI, etj.

Informacionet per Kokajt

Kokaj, Albania -

E folmja te Kokajt e Karadakut të Shkupit, sipas Dr. Mehmet Halimit,E folmja e karadakut, bot. Instituti Albanologjik, Prishtinë,

....Kurr hajr mos bash! Zanin ta njesha / sõt kurr mos ť і pasha! Muhaxheret te Kokajt (Ranatoc), por e ndeshim edhe në sharje, kur folësit karadakas e shfryjnë mllefin e vet: // Ja čisha nanen // Ta losha, ta ladrosha! etj. Edhe në pozicion fundor togu fsh reduktohet në sh: rrăsh // Nuk äsht kodër // po ãsht rrăsh // E bleva ni plĩs ťrra:sh // (Zhegër), mnash (shih mundash në fshatrat e Moravicës: Raincë, Rahovicë etj.) // Hajr bãsh //(Kokajt). Ky fenomen i tejkalon caqet gjeografike të së folmes së Karadakut.E ndeshim më tepër në të folmet dialektore të Gegërishtes Veriperëndimore. Si duket ky fenomen fonetik ka një shtrirje të gjerë gjeografike, duke filluar që nga fshatrat e Karadakut të Bujanocit e Gjilanit kalon nëpër Kaçanik e nëpërmjet fshatrave malore të Ferizajt vazhdon deri në Rrethin e Bjeshkës, e arrin deri në Nikaj-Mertur13 e shtrihet edhe në Theth, Kastrat, Pukë, ndërpritet te krahinat Krasniqe, Gash, Bytyç e Tropoje14. Shikuar nga aspekti diakronik f, m te trajta e foljes fshe(h), mshef sipas Idriz Ajetit janë prefikse foljore, e kjo do të thotë se trajta fillestare shqiptohej: sheh<shef; fsheh:mshef 15 në të folmen e Këlmendif16, ku përveç trajtave të foljeve të mënyrës dëshirore: t'pasha, ťrasha, e gxosh, etj., fenomeni në fjalë edhe në raste tjera si: mnash:mëndash; ko:sh > ko:fsh;Togu shq. - Në të folmen tonë grupin shq pothuaj rregullisht e ndeshim të reduktuar në sh. Shembuj: shypta.r, n'gu.h shype, shypõ.j, Shypni,^[27]

Publikime, informacione,njoftime, editme pë Kokajt dhe kokallaret(^)

Duke dashur që të jetë sa më transparent me bashkëvendasit, të cilët kanë të drejtë të plotë të njihen me njëri tjetrin dhe punën e tyre, pra, që nga 8 qershori 2008, po qëndron e hapur edhe faqja zyrtare në internet, përmes së cilës ofron një pasqyrë të përgjithshme të aktivitetit të vetë dhe bashkëvendasëve tanë, kah do që gjenden gjithandej globit tokësor. Kokajt.com, kjo është një nga mënyrat më të avancuara të komunikimit me qytetarët, e cila iu jep mundësi atyre jo, vetëm të njohin e vlerësojnë punën e e bashkëvendasve, por edhe t`i kritikojnë, sugjerojnë, ndimojnë ata, nese ka çka dhe me atë që ka, ti thuhet atyre, si vëllai vëllait, e motra motrës, një familje në miniatur. Në këtë mënyrë, kokajt.com mendohet që përmes freskimeve të inkurajojë nismën e vendasve që ta kontribojnë dhe diskutojnë, si dhe të marrën pjesë aktive në vendimarrje për çka do që të jenë sa më afër vendlidnjes me mendje, zemer, shpirt e evpra. Kokajt .com nuk është asgjë tjetër, pos një faqe interneti që aktualizohet dhe duhet t`iu shërbejë qytetarëve të vetë për t`i realizuar sa më lehtë synimet e tyre për një të ardhme më të mirë. Kokallarë!- Nisje e mbarë në shtigje të gjata! Bashkohemi si dikur moti...! Po e pyes edhe vetëvetën edhe juve: Çka pastaj më tutje, Kokajt? Aktualitete, freskime- aktualizime? Çka mendoni ju me këtë? Kjo ka një d.m.th. shumë të gjerë! Nuk ka nevojë që në këtë faqe të kryhen operacionet copy/insert! Edhe pse çdo kund në botë lejohet në përdorim të gjer kjo formë por, mundësisht të përmendet në ndonjë pasus nga është marrë, jo që i bëhet vetë një nder, po edhe e bënë më të fuqishëm e referencial. Ju falemnderit për mirëkuptimet dhe sugjerimet tuaja, jo edhe vetëm atëherë kur janë aq të qëlluara po më duket! Faqja kokajt.com iu është kushtuar fshatit kokaj dhe banorëve të tij nga e kaluara e deri më sot. Në këtë faqe mundë të gjeni gjithçka çka mundë të dihet për kokaj. Aktualizme nga e kaluar dhe e tashmja që kanë një strategji udhërrëfyimi kuptimplot për të radhmën? Pra, një faqe interneti e cila po nuk u aktualizua me ec bashkë me kohën është duke ngelur prapa. Edhe faqja: www.kokajt.com/ , pra sikur edhe vetë interneti është për shkakun e aktualitetit interesant per lexuesin, ekziston për të qenë ajo për të cilën është destinuar. "Uji nëse ec pihet, nese pushon shterrët"proverb. Faqja bie në sy, që në hapje të saj, se është me kritere të përfshirë brenda kornizave të një faqe me një numër kaq të madh autorësh e shkrimesh, si ata që tashmë kanë bërë emër dhe çmohen si krijues edhe jashtë suazave lokale, si dhe ata që nuk kanë me çka te shfaqen pos me alamet senesh që si mban as arkivimi me qoftë edhe një perkujtim.... Pra pasi që ra fjala për kritere, do theksuar faktin se hapësira u është krijuar postimeve dhe shkon nga një deri në pakufi, sipas asaj qe shfaq e jo kush e paraqet, duket se është bërë i mbështetur në ndonjë vlerë, por, jo edhe një faqe aq me vlerë, me apo pa ndonjë kriter të caktuar paraprak, ndonëse rrumbullakuar me punime të autorëve të njohur dhe të panjohur, si të atyre që kanë diçka edhe në anën tjetër të atyre që as nuk kanë, së paku një postim për t'ia botuar, një varg që ia vlen të futet aty karshi tjerave.. Megjithëse faqja shquhet për pa anime provinciale, familjare e logjikës farefisnore, brenda një familje e a një farefisi, kryesisht sipas aspektit dhe, në çfarë raportet kanë pasur postimet e veçantë ... Marrë në përgjithësi, faqjes po i mungon apo nuk ka arritur të krijojë idenë e kriterit të për zgjedhjes sipas vlerës, qoftë ajo normale për kohën. Përveç kësaj, një faqe e këtillë, për neve gjeneratat e reja, mund të ketë dobi, sepse në një qasje interneti si këto të vetëm ofrojnë të dhëna qoftë edhe minimale për një numër të konsiderueshëm bashkëvendas e familjar tjerë të rinj e të vjetër nga janë e kah janë, që lehtë është ti shikosh se si qëndrojnë karshi njëri tjetrit, dhe të bashkuar apo të ndarë ashtu siç janë... kokajt.com/ Janë këto, disa reagime qe me jane postuar ne emailin tim. privat per faqjet elektronike ne Net, po i beje publike jo per hater as mozo për sherr.. qofte largut! Por edhe ne gjithe jemi ne nje siklet se qysh nuk po mundemi me ra ne terezi, as me nivelin e odave tona qe ishin me vite e dekada ne Kokaj Shleto faqet per te pare aktualizimet- temat e reja: kokajt.com/index.php?kokajt kokajt.com/index.php?chatkokajt kokajt.com/index.php?aktualizimehistorike ^kokajt.com/index.php?aktualizimehistorike kokajt.com/index.php?pozitakokaj kokajt.com/index.php?toponimistikakokaj ^kokajt.com/index.php?ekonomiakokaj kokajt.com/index.php?florafaunakokaj kokajt.com/index.php?kulturaarsimikokaj ^kokajt.com/index.php?ndryshmenepervite kokajt.com/index.php?personat kokajt.com/index.php?MalsiaeKaradakuttShkupit ^kokajt.com/index.php?lajmerim1 kokajt.com/index.php?forum kokajt.com/index.php?forum-showposts-15-p1#87 kokajt.com/index.php?forum-showposts-17-p1#86 kokajt.com/index.php?forum-showposts-14-p1#82 Pastaj: kokajt.com/index.php?gbook kokajt.com/index.php?links kokajt.com/index.php?gallery edhe tjeter diçka ka te: kokajt.com/index.php?news-113 kokajt.com/index.php?news-116 ^kokajt.com/index.php?news-115 kokajt.com/index.php?news-89 kokajt.com/index.php?news-114 kokajt.com/humor/ kokajt.com/index.php?aktualizimehistorike Ju lutemi na kontaktoni mos veteni jeni ne shtepine tuaj: kokajt.com/index.php?contact

Ndrysho ^[28]

Kokaj

— Fshat — Vendndodhja Kokaj is located in Kosova KokajKokaj 42°23′26″V 21°34′54″L / Administrimi Shteti Flamuri Kosova Komuna Komuna e Gjilanit Rajoni Gjilan Sipërfaqja dhe popullsia Lartësia 565-643 m (m.n.d.) Të dhëna të tjera Zona Kohore ZKEQ (UTC+1) Verore OVEQ (UTC+2)

Pamje e Lagjes së poshtme Kokaj është një fshat në Malet e Karadakut (Malet e Zeza), Gjilan, Kosovë. Vendbanimi Kokaj shtrihet në juglindje të territorit të Komunës së Gjilanit, gjegjësisht në skajin juglindor të territorit të Kosovës. Ky vendbanim i vendosur thellë në Malet e Karadakut është 18 km larg Gjilanit (12,2 km vija ajrore nga qendra e Gjilanit dhe 10,20 km nga qendra e Preshevës dhe 17 km nga Bujanoci). Fshat kodrinor-malor i tipit të shpërndarë, i vendosur në shpatijet e Maleve të Karadakut, në gjerësinë gjeografike veriore prej 42° 23' 26" dhe 21° 34' 46" të gjatësisë gjeografike lindore. Vendbanimin Kokaj e përbëjnë tri lagje : Lagjja e Poshtme, Lagjja e Epërme dhe në mes të tyre Lagjja e Gurinës. Për nga lartësia mbidetare dallojnë lagjet njëra prej tjetrës. Nga 650 m lagjja e Poshtme, 700 m e Gurinës dhe 750-800 ajo e Epërmja. maja më e lartë arrin 860 m lartësi mbidetare. Territori i fshatit Kokaj kufizohet me at të Llocës në veri, të Sllubicës në lindje, në jug me Magjeren dhe Ranatocin (që i takojnë komunë së Preshevës) e në perëndim me territorin e Myqëbabës dhe Buricës. Ndryshe territori i fshatit Kokaj shtrihet nga Lumi i Sllubicës në lindje, deri te Lumi Llapusha (Lapushnica) në perëndim dhe nga Kodra e Lestes (Llocë) në veri deri te vendi i ashtuquajtur Zllatare në jug (Ranatoci). Sipërfaqja e përgjithshme e territorit të fshatit Kokaj është 402,52 ha. Fshati Kokaj i takon Bashkësisë Lokale të Pogragjës. E tërë Bashkësia Lokale e Pogragjës ka një sipërfaqe prej 50 km² ose 9,7 % të territorit të komunës, në vitin 1981 përbënte 4,3 % të tërë numrit të banorëve të komunës, ndërsa pas luftës edhe pjesëmarrja e popullsisë është edhe më e vogël. Komuna e Gjilanit ka territor prej 253 km² dhe rreth 130.000 banor (vlerësim viti 2003). Si vendbanim është krijuar para dy shekujve kur banorët e parë erdhën nga vendbanimi i Sanxhakut të Nishit, Klaiq (INATOC-KOKAJ jane ARDHUR 4 familje nga Klaiqi, Lebanë, 1 familje nga Dragidelli, Leskoc)^[29]. Fshati Kokaj përbëhet prej tri lagjeve të ndara njëra nga tjetra, e ato janë : Mahalla e Poshtme, Mahalla e Epërme dhe në mes tyre shtrihet Gurina, ku edhe është shkolla e fshatit e ndërtuar në vitin 1967, me iniciativën e plakut Nezir Haliti.[1]

Përmbajtja 1 Relievi 2 Klima e vendbanimit Kokaj dhe rrethinës 3 Hidografia e vendbanimit Kokaj me rrethinë 4 Etimologjia 5 Toponimet 6 Demografia 6.1 Statistikat 7 Ekonomia 8 Organizimi i jetës në fshat 9 Shtëpitë dhe objektet tjera përcjellëse 10 Bota bimore e shtazore 11 Kultura dhe arsimi 12 Pishtarët e parë të arsimit në fshatin Kokaj 13 Manifestime 14 Përsonalitete 15 Shih edhe 16 Lidhje të Jashtme 17 Burim i të dhënave Relievi Në shikim, të parë të relievit të kësaj treve qartë dallohen: pjesa e ulët e Luginës së Moravës së Biçës në qendër të kësaj treve që shtrihet prej anës perëndimore e deri në verilindje. Duke shkuar kah ana jugore dallohet Lugina e lumit Sllubica . Në anën perëndimore lumi i Llapushës ka thelluar shtratin e vet e që dallohet me këtë veçori nga të gjithë lumenjtë e Anamoravës, gjegjësisht nga degët e Moravës së Binçës. Në mes lumit Llapushë, dhe lumit Sllubica shtrihen kodrat si fillim i Malave të Karadakut të cilat arrijnë lartësinë deri në 850m (Kodërgati). Në anën lindore të kësaj treve prej lumit Sllubica dhe Moravës së Binçës ngritët kodra e Garës dhe ajo e Dupillës, gjithashtu vazhdim i Maleve të Karadakut me lartësi deri 937 m. Kurse në anën veriore ngritët kodra me majën Shpati i Keq me 815 m lartësi mbidetare.

Klima e vendbanimit Kokaj dhe rrethinës Klima e Anamoravës është e mesme kontinentale , ngase ka një lartësi relative mbidetare prej 110 m. Nuk ka erëra të forta në këtë fushë. Rëndom frynë veriu i cili vjen nga verilindja. Kjo erë është e thatë, e ndonjëherë kur vjen me të shiu është i imët dhe i shkurtër. Kjo erë është e ftohtë, gjatë dimrit shpesh sjell borë të imtë. Era perëndimore e cila vjen nga drejtimi i Prishtinës , nëpër Bresalc e Pasjak në Anamoravë sjell shi e herë, herë është shumë e fortë. Në popull njihet si “ Era e Kosovës”, dhë për këtë erë thonë se “ edhe lagë edhe thanë”. Nga jugu, kah Malet e Karadakut fryn era e cila dimrit sjell mot të butë, për këtë erë në Karadak thonë se “ e shkrinë borën”. Anamorava dhe vendbanimet për rreth kanë dimra të butë. Përgjatë fushë së Anamoravës si në at të Epërmen dhe në at të Poshtmen janë prezent rrymat e erërave. Pjesa më e nxehtë është Anamorava e Poshtme kurse pjesët më të larta janë më të ftohta. Luginat mund të konstatojmë se janë më të mbrojtura nga erërat se sa kodrat për rreth. Dominojnë erërat veriore dhe perëndimore të cilat sjellin të reshura. Mesatarja e temperaturave vjetore për Anamoravën është 10.6 gradë celsius. Të reshurat vjetore janë të mëdha , mesatarisht 550 mm. Në Anamoravë janë më të vogla se sa në viset më të larta në shpatijet e Maleve të Karadakut. Hidografia e vendbanimit Kokaj me rrethinë Diferencat hipsometrike të luginave dhe maleve shkaktojnë ndryshimin e temperaturave , erërave e gjithashtu ndikojnë në rrjedhat ujore, në truall, në botën bimore e shtazor edhe në vet aktivitetin e njeriut. Prej rrjedhave ujore dominojnë Morava e Binçës, por rëndësi të madhe ka edhe lumi Sllubica dhe Llapusha. Në të kaluarën këta dy lumenj më së shumti shfrytëzoheshin për t’i vu në lëvizje shumë mullinj për bluarjen e drithërave. Luginat e këtyre lumenjve janë me sipërfaqe të punuara, kurse kodrinat me livadhe e kullosa. Në përgjithësi dominojnë pyjet dhe kullosat. Puna e njeriut ka kontribuar shumë duke ia ndryshuar fizionominë natyrës së kësaj treve. Druri dikur ka qenë pasuria më e madhe kurse sot vërehet se rëndësia e tij po bie, për shkak se është duke u shkatërruar dhe po shkatërrohet nga dora e njeriut, ndërsa sipërfaqet e punuara gjithnjë e më tepër po shndërrohen në djerrina

Etnia shqiptare
Etimologjia

Emrin Kokaj rrjedhë nga familja e dikurshme feudale që kishte përjetuar lulëzimin më të lartë në periudhën e formimit të shtetit të Arbërit, si dhe gjatë perudhës së shtetit të Skenderbeut. Familja Kokaj ka qenë e vendosur në Fushëdjegur të rrethit të Vlorës.Sipas diplomatit dhe historianit të maxhistruar, Vrion Koka pas rënies së shtetit të Gjergj Kastrioti - Skenderbeu janë deportuar banorët e kësaj familje, shumica për Itali e vende tjera. Një vendbanimi me emrin Kokaj është në Fushën e Mbishkodrës në Shqipërinë veriore , në Veri të Koplikut[2] prej kah mendohet në disa të dhënë se kanë prejardhjen familja Kokaj. Me të njejtin emer njihet edhe një përrua në qytetin Bajram Curr.Kokajt janë nga Oroshi i Mirëditës, flasin të dhënat e dokumentuara(L. Kokaj: Liber monografik:Dardhe, Rojli,Velipoje, Mirëditë, Pukë, Prizren, Pejë, Kaçanik, Gjakovë, Anamalit, Preshevë, Klaiq(Lebana), si edhe në Maqedoni me prapashtesen e shqipes se vjeter- "aj". Sipas këtyre të dhënave familja Kokaj në veri janë me prapashtesën me/"aj", kurse ata në Shqipëri të mesme Tiranë, Durrës, Vlorë, Delvinë, etj, e janë me -a, pa-*shtesen "AJ". Klaiqi është vendbanim në Dardaninë veri-lindore ( sot Serbia jugore) prej nga ishin ardhur banorët e fshati Kokaj. Nga ky vendbanim pra e kan prejardhjen banorët e fshatit Kokaj të Karadakut. Klaiqi kishte më shumë se 80 shtëpi, kanë qenë të pasur dhe ekonomikisht të zhvilluar për shkak të tokës pjellore, ekonomike zejtare dhe familjare. Më 1837 prej Klaiqit janë shpërngulur disa familje, si Kokajt, që kishin mundësi materiale dhe më të pasura për t'i ikur ekspeditave të komitave serb, pasiqë kishin qenë tagrambledhës (spahi), dhe shtypja ndaj tyre ishte më e theksuar jo vetëm në Klaiq, por edhe në fshatra të tjera, që kufizohej me lagjet dhe vendbanimet e dikurshme shqiptare si: Gërgurovci, Bajra, Poroshtica, Llapashtica, Bucë, Drvodel, etj. Ata duke mbledhur taksa (të dhjetat) kanë rënë ndër ta edhe në hasmëri. Pasi Kokajt kishin marrë vendim të shpërngulen detyrimisht pasi që ishte sjell vendimi i një kuvendi që spahinjtë t’i shitnin tokat e tyre në Klaiq dhe të vendoseshin diku tjetër.Të shpërngulurit nga Klaiqiu vendosën në jug të Mirëshit (ish-Dobërçanit)dhe pastaj në Pogragjë, kur edhe është një rrugë e fshatit me emrin sokaku i Kokajve.Disa shtëpi, po në atë kohë janë vendosur në Gjilan. Shumica syresh jetojnë edhe sot në këto dy vendbanime. Mandej banorët e lagjes Klaiq të qytetit të Gjilanit,( të cilit ende i kan pronat e tyre në Klaiq të nacionalizuara pas Luftës së Dytë Botrore) muhaxhirët e fshatit Kokaj gjegjësisht një lagje të Ranatocit i cili ndodhet në Malet e Karadakut komuna e Preshevës. Më 1860 nga fshati janë shpërngulur disa familje, si Kokajt, të vendosur në Malësi të Karadakut. Familjet kishin qenë të pasura pasi që kishin qenë tagrambledhës (spahi), jo vetëm në Klaiq, por edhe në fshatra të tjera, si në Bajre, Bucë, Drvodel, etj. Duke mbledhur taksa (të dhjetat) kanë rënë në hasmëri. Pasi Kokajt kanë vrarë dikë, kuvendi kohës i mbledhur nga fiset, kishte marrë vendim që spahinjtë t’i shitnin trojet në Klaiq dhe të vendoseshin diku tjetër. Të shpërngulurit u vendosën në jug të Mireshit (ish-Dobërçanit), kur edhe është formuar fshati Kokaj. Disa shtëpi, po në atë kohë janë vendosur në Gjilan. Shumica syresh jetojnë edhe sot në këto dy vendbanime. Vendbanimi Kokaj në mes të Gjilanit dhe Preshevës, vendbanim ky që pas vendosjes së pushtimit të Mbretëris SKS njihet edhe me emrin, Inatoc. Mirëpo, banorët e Kokajve dhe rrethina kurr nuk e kan njohur me këtë emër, sepse është emër i imponuar me pushtimin e këtyre trojeve nga ushtria serbe në vitin 1912. Sëpari u vendosen në Pogragjë, ku edhe kanë jetur 3 vite. Pastaj tokën e blejtën nga Isa Beu i Shkupit, ndërsa kontratën e kanë bërë në Vranjë. Në kontratë shkruante se është paguar toka nga "Kisha e Epërme" në veri, e në jug deri në " Zllatare ",ndërsa në lindje nga Lumi Sllubica e në perëndim deri te Lumi Llapushnicë. Klaiqi është fshat në komunën Lebana të Jabllanice (sot Serbia jugore), dikur i banuar me shqiptarë të cilët u dëbuan me dhunë nga pushtuesit serb. Rreth 50 vjet më vonë në vitin 1878, pas pushtimit nga ushtria e tretë serbe nga banorët e mbetur në Klaiq të Lebanës fshatit Kokaj e dëbuan pas uzurpimit të shtëpive dhe ekonomisë disa familjarëve të Ali Bylykbashi dhe Demir Klaiqit, të cilat vendosën në vendbanimin te Muhaxhirët e sotshëm të Kokajve, sikur edhe tri familje tjera që janë vendosur në mes të Kaçanikut dhe Ferizajit dhe mbajnë mbiemrin Koka, dhe shumë familje tjera në Gjilan, Preshevë, Prishtinë, Shkup, Kumanovë, e tjera.

Toponimet Vendbanimi Kokaj është i shpjegueshëm më së miri dhe më së drejti vetëm nga rrënja me prejardhje shqipe kokë-a dhe prapashtesa e shqipes së vjetër -aj.Se kjo topoleksemë ka një shtrirje të gjerë dëshmojnë edhe emërvendet: Kokre – fshat në juglindje të Prilepit, afër Reshtanit; Kokora – emër lagjeje te Velesi; Kokran (1431) – emër katundi në Gjirokastër; Kokpapaj – fshat i rrethit të Shkodrës etj. Me sa duket është një variacion i emrit personal shqiptar Kok(ë)a, që e ndeshim te shqiptarët e mesjetës edhe në funksion patronimi: “sh.: Proino Kokkas, Andrea dhe Gjini Koka (1467), Koka – mbiemër familjar në rrethin e Gjakovës etj.[3] Në këtë areal(Anamorava), ku shtrihen mbi 103 vendbanime shqiptare, 37 vendbanime serbe dhe gjeografia edhe shumë toponime e patronime të vjetra shqipe si: Kokaj i Gjilanit. Në vitin (1467), përmendet, një patronim Koka – mbiemër familjar në rrethin e Gjakovës etj. Vendbanimi me toponim Kokaj, Kokajt gravitojnë kah qyteti i Gjilani, si qendër kazaje në sanxhakun e Prishtinës të vilajetit të Kosovës, pra Kokajt janë themelues të fshatit (si të dëduar nga rrethi i Toplicës vendbanimi Klaiq, komuna Lebana) [4] në mes dy lumenjëve Sllubica dhe Llapusnica lumit që derdhet në Moravë [5]

Lagje Gurina Nga toponimet më të rëndësishme janë: Harrnicat, Ara e Kishës, Ara e Magjethatës, Dushkaja, Gurina, Rrahi, Kacekaba, Gumnishta, Dardhishta, Roga e Vogël, Roga Madhe, Firaja, Kacurreta Hajdarit, Roga Rrushit, Roga Fletave,(Zll)Arëtare, Gurët e Kuq, Humëza, Rrezet, Gumnishta, Plepishta, Pehari, Qarret, Lekeni, Zabeli, Livadhi Veselit, Kroni i Dafinit, Hujt e Sahitit, Kroni i Ftonit, Kroni i Haxhi Mustafës, Prroni i Vidhit, Çeshmja e Zahës, Ara Salihit, Kosaqina, Rrashi Sylës, Ara e Havës, Pusi i Dafinit, Pusi i Kallakanxhës, Lugu i Gjan, Ara Rup, Roga e Musteqerrës, Guri Fetahit, Guri Qahës, Shpella e Kaçakëve, Shpella e Arushës, Puhishta, Rameridi, etj.[6][7]

Demografia Sipas regjistrimit të parë që është bërë në vitin 1948 fshati Kokaj ka pasur 250 banorë, në vitin 1953 ka pasur 289 banorë, në vitin 1961,342, në vitin 1971, 386 ndërsa në vitin 1981, 376 banorë. Nga viti 1981 e këndej ka pasur vazhdimisht zvogëlim të popullsisë si pasojë e emigrimit të banorëve në drejtim të qendrës komunale të Gjilanit. Ramje të numrit të popullsisë ka shkaktuar lufta e fundit kur nga ky fshat u shpërngulën shumica e popullsisë si pasoj e pasigurisë. Në vitin 1999 paramilitarët serb kanë masakruar disa banorë të këtij fshati. Sot në këtë fshat jetojnë vetëm pesë familje me rreth 30 banorë. Statistikat Grafiku 1948 250 1953 289 1961 342 1971 386 1981 376 1991 100 ( vlerësim) 2007 30 Ekonomia Fshati Kokaj është fshat tipik agrarë. Nga sipërfaqja e përgjithshme 402 .52 ha, 121.21 sipërfaqe me ara, pemishte me 89 ari, me livadhe 5.00 ha, kullosa 20.00 ha, ndërsa pyje 234.00 ha. Sipërfaqet me toka jo produktive janë 23.00 ha. Organizimi i jetës në fshat Kurë të parët e fshatit Kokaj ishin vendosur në këto troje, aty nuk kishte tokë të punueshme. Ata fillimisht merreshin me kultivimin e bagëtisë edhe pse nuk kishte kushte të mira. Kishte pak kullosa , kryesisht tereni ishte i mbuluar me pyje jo të kultivuar si duhet. Kështu at u detyruan të çelin toka të reja, kështu , duke i shfrytëzuar drunjtë dhe cunga e rrënjët për nxehje, ndërsa toka shndërrohej ne tokë të punueshme, e cila jepte rendimente të dobëta në prodhimin e drithërave. Përveç grurit e misrit , fshatarët kultivonin edhe tërshërën, thekrën, groshë, kunguj, patate, etj. Gjithashtu kultivonin edhe shumë lloje të pemëve e sidomos perimeve, si domate , qepë, speca tranguj e më vonë edhe shalqirin e pjeprin. Popullate në Kokaj së voni prodhonin edhe bimë industriale , siç është duhani. Ata mbillnin mjaft sipërfaqe me duhan kjo u mundësonte angazhimin e të gjithë anëtarëve të familjes pavarësisht moshën dhe gjininë. Kultivimi i duhanit deri vonë sillte fitime të mira .Duhani kultivohej sidomos pas Luftës së Dytë botërore, deri ka vitet e tetëdhjeta.

Lagjet e fshatit Me shtimin e familjeve, edhe krahu i punës, ata vazhdimisht hapnin toka të reja, por gjithnjë burim i jetës në fshat ishte krahas drithërave mbeteshin bagëtia. Në mungesë të kullosave dhe thatësirat që mbretronin kokajt e kishin problem edhe shtimi i fondit dhe kultivimi i bagëtive posaçërisht kopeve me dele dhe të dhive. Nga kafshët më së shumti mbanin lopë (gjedhe), dele, dhi, buallica, kuaj e gomar (për transport) etj. Meshkujt në fillim më shumë ishin të angazhuar në hapjen e tokave të reja dhe ruajtjen e kafshëve, sigurimin e ushqimit, femrat angazhoheshin në përgatitjen e ushqimit, përpunimin e qumështit dhe disa punë të lehtat fushës. për veshmbathje , më së shumti i bënin nga leshi dhe lëkura e bagëtisë, nga "pastërma" që thernin për sezon të dimrit. Pastaj fshatarë nga lëkura e bagëtive vetë i bënin mbathjet - opinga. Zejtaria kishte zënë fill me kovaqinën për mprehjen e sopatave dhe veglave të punës që mbante Haliti i Demirit dhe Osmani Isahit. Pos veglave të punës ata bëni edhe armë brezi Kapsolla me barut dhe jatagana, zeje kjo e ushtruar edhe sa ishin në vendbanimin e më hershme në Klaiq të Lebanës, ku shumica edhe prej andej kishin sjell kovaqinwn dhe vekun, kërhana dhe mjete tjerrëse tëleshit. Veglat muzikore fyelli dhe çiftelia bëheshin nga vetë Kokallarët si Azizi i Eminit, i bënte çifteliat prej drurit të arrës, defin apo tupanin prej plancit të kafshëve, si dhe fyellin e kavajt prej drurit të shtogut. Ahengjet i bëni odave sidomos gjatë dimrit me ditë të tëra, dasmat deri në pesë ditë, prej natës s kanaxhexhit(kallamoqit) të enjteve e deri në ditën e grave të hanë deri me 300 mysafirë. Zijafeti bëhej nga magjetoret me të përmendura dhe hyzmeqaret që shërbenin ditë e natë. Nga përpunimi i leshit gratë e vyeshme thurnin gjësende të ndryshme për veshmbathje, si xhemperë, çorapë, etj. Si për fëmijë ashtu edhe për të rritur. Gjithashtu kishte edhe shtëpiake të zoja të cilat dini shumë mirë ta përdorin vekun nga ato që përmenden janë familja e Demir Klaqit te Muhaxhiret e Kokajve (paisje prej drurit), të cilat bënin thurjen e qilimave, janave etj. Meshkujt punonin arat, në këto punë shpesh iu ndihmonin edhe femrat, për të siguruar ushqimin për familje, por edhe për bagëtinë. Bagëtinë gjatë verës i kullotnin nëpër fusha e male, por për dimër veë sanës, kashtës dhe tallës, e cila nuk iu mjaftonte , ata duhej të përgatitnin për kafshët e tyre edhe ushqimin nga dushku. Kështu ata kërstitnin drunjtë me dushk të mirë dhe ato në një formë i konservonin duke krijuar stoqe prej dushku. Pastaj në dimër dushku i konservuar përdorej si ushqim për kafshë, por në veçanti për dele e dhi. Drithërat (gruri, elbi, tërshëra, thekra etj.), ruheshin në hambare të ndërtuar prej dërrasave, ndërsa misri nëpër n tavane të shtëpive ku edhe thahej, mandej nëpër kosha të ndërtuar me thupra druri. Bluarja e këtyre drithërave e bënin në mulliri e ndërtuar në lumin Llapush, si Mulliri i Fshatit ( që ishte në pronësi të fshatit), mandej Mulliri i Dalipit ( sipas pronarit), psa elektrifikimit të fshatit në vitet e '70-ta punonin e dhe Mëlini me një guri i Halitit, Latifit, Bislimit, etj. Kokasit dalloheshin edhe me mjeshtritë e tyre në ndërtimin e objekteve të banimit dhe të mullinjve. Dalloheshin edhe në përpunimin e drurit në ndërtimtari, si i bënin vetë bishtat e mjeteve të punës si: sëpatës, kazmës,krenat e trajt, dërrasat për shtëpi të gdhendura nga druri i bungut dhe i ahut. Punimi i tokave dhe shfrytëzimi i pyjeve bëhej deri në vitet e '70-ta me mjete primitive. Ata vet me mjeshtrin e tyre prodhonin mjete të ndryshme pune si qerre, parmenda, zgjedhua për tërheqje të qeve, samar për kuaj, mandej mjete për shtëpi si kaca, t'pina, lugë, enë të ndryshme prej dheut "botës" kuq, çerep, vorba e etj, ku ende është vendi i quajtur te toka e kuqe në Kokaj. Në fshat kishte edhe bletarë të vyeshëm. Bletari i dalluar ishte plaku i fshatit haxhi Isai, haxhi Shaipi. Ata me sukses kultivonte numër të madh të shtëpizave (koshere) me bletë të cilat nuk i kultivonte për përfitime , por më shumë për nevojat e njerëzve të këtyre anëve për qëllime shëndetësore. Fshatarët , atë pak tregti që e bënin, kryesisht realizonin në Preshevë dhe Gjilan. Por vlen të përmendet se kishte edhe të tillë që dinin të bënin tregti, kryesisht me vajguri, krip, sheqer, duhan edhe me qytetet si Kumanova, Shkupi. Përveç punëve të bujqësisë, ku vitet e 70/80-ta pajisen me traktor dhe mjete tjera agroteknike për kultivimin e bereqetit dhe ngritjen e mini-fermeve. Mbase kjo shtoi edhe nevojën dhe interesimi për tregti, shisnin produktet e veta bujqësore dhe blegtorale, ndërsa blenin sende të nevojshme për shtëpi, vajguri, krip, sheqer dhe kafe, mandej duke udhëtuar në qytete të ndryshme edhe jashtë vendit. Njerëzit filluan të ndiejnë nevojën për riorganizimin e ekonomive familjare dhe shtimin e nevojës për një diapazon më të gjerë të diturisë me ekspertë të fushave të ndryshëm, ekonomistë, juristë, arsimtar të profileve të ndryshëm, mjek, etj. Kështu që filloi interesimi për shkollim. Për këtë lëmi, do të flasim në kapitullin e veçantë.

Shtëpitë dhe objektet tjera përcjellëse Vendbanimi Kokaj, i krijuar para 200 viteve, ka lënë pak gjurmë të kaluarës materiale nga e kaluara. Kasollat e dikurshme të banimit, rrëzë kodrinave pran prronjëve, stanet (pojatat) e bagëtive, shtëpitë e banimit të fillim shekullit të XX, mullinjtë shumë karakteristik në lumin Llapushë, veglat e punës. Në arën e Demir Klaiqit janë gjetur enë, gypa, qypa prej qeramike, këtë e dëshmojnë: enët funerale, pitoset, veglat e punës, peshojat piramidale e konike dhe enët pothuajse nuk ekzistojnë më. Ruajtjes së tyre askush nuk i ka kushtuar kujdes. Në këtë pikëpamje i tërë rajoni është i varfër. Të parët në këtë hapësirë siç është thënë edhe më parët u vendosën në këtë hapësirë para 200 viteve. Shtëpia e parë e familjes së parë të ardhur nga Klaiqi ishte një kasolle, e ndërtuar me material të dobët: me shtylla druri apo hunj të gjatë , të ngulitur për tokë dhe e thurur me thupra. Ky lloj muri lyhej me baltë. Mbi të disa drunj në formë trajesh, mbi të cilën radhiteshin pallzinat. Mbi to hudhej balta. mandej mbuloheshin me fier apo kashtë. Ky tip kasollash ndryshohej me kalimin e kohës. Kokasit që në fillim të ardhjes së tyre në këtë rajon dalloheshin nga fshatarët tjerë përreth me talentin e tyre për ndërtimin e shtëpive të banimit, dhe të mjeteve të punës të cilët vet i ndërtonin. Edhe pse ishin të fundit që erdhën në këto vise ata u dalluan shumë shpejt me mjeshtëritë e tyre. Shumë shpejt ndërtuan mullirin e fshatit, pastaj nuk u kënaqën me këtë por ndërtuan edhe të dytin. Të dytin e ndërtoi familja e Rrustemëve. Në gjysmën e dytë të shekullit XIX ndërtimi i shtëpive arriti një shkallë më të lartë në zhvillimin e arkitekturës. Fillon ndërtimi i shtëpive në kat dhe me material të fortë me gurë tulla të pjekura dhe haraston(prej rërës e gëlqerës së përzier), dhe muret anësore të trasha 50/70-1.00 m Në këtë lloj shtëpive dykatshe*katërdhomshe, tridhomshe përdhese, n'G-e, dhe katrorshe(Kulat), prinin familjet ekonomikisht më të forta. Këto shtëpi kishin dimensione 8X10 m. Kati i parë ndërtohej me gurë. Tavanin e kishin me dërrasa të trasha , të cilat viheshin mbi traj të trashë, të cilët ishin të përforcuar me qypri të gjatë tejpërtej shtëpisë. Mbi dërrasa hidhej balta e përzier me kashtë. Pra kjo ishte dyshemeja e katit. Në kat ngjitej me shkallë prej guri, e rrasash të lëmuara . Shkallët vendoseshin nga ana e jashtme mbi hyrjen përdhese deri në hajat apo siç quhej “divanhane” të katit dhe Hamamxhiku. Nga “divanhaneja” hyhej nëpër dhomat e katit –tri sosh. Dhomat ndaheshin me mure të thurura prej pallzinash nga të dy anët e shtyllave, brenda të cilave viheshin gurë të imët të përzier me baltë. Muret lyheshin me baltë. Më vonë, këto mure ndërtoheshin me gurë apo qerpiç të pa pjekur. Sipri dhomave vëheshin trajt, mbi të cilët radhiteshin dërrasat e gdhendura mirë dhe më të holla se të katit përdhese. Kulmi i shtëpisë kishte formën e një koni me bazën në formë katrore. Pra, ishin kulm me katër ramje të ujit. Kulmet mbuloheshin me qeremide. Dhomat përveç derës, kishin nga një dritare , madhësitë e tyre ishin të ndryshme, të cilat mbylleshin me një letër të trash të ngjitur për druri me brumë buke. Këto më vonë , u zëvendësuan me xhama. Kati i parë shërbente si dhomë dite, ishte ‘’shpija e zjarrit’’. Aty qëndronin gjatë ditës gratë dhe fëmijët. Aty përgatitej ushqimi. Aty gratë punonin punëdoret e tyre , nga leshi, pambuku etj. Në këtë dhomë ditore hyhej me opinga mbathur. Disa shkama me tri këmbë shërbenin për ulje. Dhoma ditore apo kati përdhes kishte një oxhak bukur të madh, dhe trapazanin. Lartësia e harkut të tij ishte deri 1.5 m, ndërsa gjerësia e tij sa për të zënë saçin, çerepin, tepsinë, kazanët etj. Nga oxhaku lëshohej një zinxhirë i trashë - Verig në të cili vareshin kusia e kazanët me ujë për tu ngrohë. Pran oxhakut, na një skaj, vendosej çerepi i nxehtë me zjarr për t’u pjekur buka. Kjo mbulohej me gaca e hi të nxehtë. Xhyveçat e botës për gjellëra vendoseshin mbi “sanxhak” trekëmbësh. Në mungese të tij përdoreshin gurët. Mbi të vendosej saç për ta pjekur bukën. Në njeh skaj të dhomës ishte magjja ku ulej brumi dhe gatuhej buka e pitja. Na magje mbahej mielli. Në muret e dhomës vareshin mjetet e kuzhinës, si sita fërterja, lekat për ujë, tas, lugjet e drurit e gjëra tjera. Deri vonë shumë sosh, në katin përdhes , në gjysmën e dytë të dhomës ishin të vendosura bagëtia e trashë . Pra, në një mënyrë shërbente si ahur të cilat i ngjiteshin shtëpive si aneks. Kjo ishte e ndarë me një mur prej dërrasash. Por kishte raste kur kjo pjesë ndahej me mure prej pallzinash apo edhe qerpiçësh. Në katin e shtëpisë hyhej nëpërmjet shkallëve të gurit apo drurit, nga ana e jashtme e shtëpisë, deri në hajat apo ballkon. Ky hajat ishte në formë të një paradhome, i hapur, me një thurje prej dërrasash deri 1,5 m lartësi. Kjo hapësirë shërbente për ndeja gjatë ditës dhe vrojtohej rrethina, mëhalla, natyra.... Në disa sosh, një pjesë shtrohej me fier e kashtë , mbi të cilat qitej çerga, hasra etj. Në këtë hajat, në vazhdim në korridor kishte edhe një trapazan, ku vendoseshin teshat e fjetjes së dhomave e gjësende tjera. Dhoma më e mirë ishte e dhoma e mysafirëve. Ajo dallohej prej të tjerave për derë, dritare, tavan e mure, shtrojë e mbulojë më të mirë. Mysafiri, sipas traditës, duhet të pritet mirë dhe përcillet i lumtur. Këto shtëpi të mëdha kryesisht të familjeve të forta ekonomikisht kishin edhe oborr të madh. Oborri ishte i thurur me thupra, mbi të cilin qiteshin therra si mbulojë. Në hyrje të oborrit ishin dyert prej dërrasave , ndërsa pran tyre një derë e ndarë që quhej kapixhik, që shërbente për hyrje dhe dalje nga oborri. Në oborr ishin renditur objektet përcjellëse të shtëpisë si: oda e mysafirëve, pozllomi (ahuri) për bagëti të trashë, pjata me torishtën përjashta për bagëtinë e imët, pastaj koshi për misër, hambari i drithërave , fllaniku i bulmetit , koteci i pulave etj. Diku në ndonjë kënd ishte i lidhur qeni i shtëpisë.

Pas luftës së dytë Botërore Në Kokaj fillon ndërtimi i një tipi i ri i ndërtimit të shtëpive . Ishin këto ndërtesa dykatëshe, e shpesh edhe me podrum (shih foton.): kati përdhese dhe ai mbi të. Edhe kati përdhese edhe ai mbi të kishin nga dy dhoma. Në katin e sipër shkohej nëpërmjet shkallëve të dërrasave nga bungu ose ahu. Shkallët ishin nga ana e brendshme por kishte raste edhe nga të ishin edhe nga ana e jashtme. Korridori i katit ishte i shtruar me dërrasa. Ky lloj i shtëpive ndërtohej me material të fortë: gurë, qerpiç. Kulmi, mbuloja bëhej me qeremide apo tjegulla.

Madhësia e dhomave të këtyre shtëpive ishte, zakonisht, 4x4 m apo më e madhe. Dyert dhe dritaret ishin funksional. Njëra nga dhomat e katit përdhesë shërbente si kuzhinë, ndërsa tjetra si dhomë ndeje.

Dhoma në kat ishin dhomat e fjetjes për qiftet e rinj të familjes por shërbenin edhe për mysafir. Dhomat në kat ishin mirë të përgatitura me shtrojë. Që nga dera ishin me qilima, janë, hasra dhe me pustuqia. Muret e dhomave ishin të gëlqerosura, ndërsa dritaret , dyert, dollapet etj. Ishin të ngjyrosura.

Më vonë kah fundi i viteve të 60-ta dhe fillimi i viteve të 70-ta filloi ndërtimi i shtëpive të tipit të ashtuquajtur në “G”, sepse kishin formën e shkronjës G. Kryesisht ishin shtëpi njëkatëshe, më të gjëra se ato më të mëparshme.

Me shkallë të jashtme tash nga betoni, hyhej në teracë, apo korridor hyrës.. Brenda ka një korridor të gjerë sa një gjysmë dhome. Nga njëra anë e korridorit është dhoma më e madhe me nishë, që shërben për kuzhinë. Në anën tjetër të korridorit janë dy dhoma për fjetje. Prej korridorit shkohet në dy kthina më të vogla: në banjë dhe VC.

Edhe ky tip i shtëpive ndërtohej me material të fortë: gurë, tulla, hekur, beton, qeremide, tjegulla. Etj. Ky lloj i shtëpive është edhe tani pranishëm.

Në fillim të viteve të tetëdhjeta filluan dhe u ndërtuan një numër i vogël i shtëpive të reja, por shumë shpejt u ndal ndërtimi sepse me të madhe filloi edhe emigrimi i popullatës në drejtim të qendrën komunale.

Shtëpitë e fundit të ndërtuara nuk kanë dallim nga ato të qytetit, i plotësojnë të gjitha nevojat bashkëkohore të familjes. Kanë më shumë dhoma, kuzhinë moderne, dhoma dite e të pritjes, korridore, terca, banjat, shkallët e të tjera. Në këto shtëpi përdorej edhe ujësjellësi me rënie të lirë, e edhe me energji elektrike. Këto shtëpi i ndërtuan punëtorët tanë të punësuar në botën e jashtme për anëtarët e familjeve të tyre.

Në fshat është ndërpre ndërtimi, sidomos pas luftës së fundit, ku popullata ishte e rrezikuar nga okupatori serb. Pas luftës ka mbet një numër i vogël i familjeve që jetojnë në fshat.

Pamja që shfaqin për ndërtimet e reja në katund, shtëpi modeste, ndonëse shumë sosh përdhese, i kanë shtuar hijeshinë fshatit së mund të bëjnë jetën jetë aty, por edhe ato të vjetrat tashmë të rrëzbitura edhe pse ende kishin ruajtur atë që ishte më e bukura me stolisje arkaike prej guri dhe druri të gdhendur e mbuluar me tjegulla të hirta të pjekura në furrë prej ustallarëve të përmendur dhe gurët e drurët e gdhendur të mjeshtërve, udhët me kalldrëme që quhet edhe si udhë e pazarit, dhe këto të rejat të shtruar me rërë,

Kokajt gjer më tash e kanë punuar tokën dhe i ruajtjen bagëtinë, si dhe këto veprimtari bënin vetë ose përmes rrogëtarëve të paguar si stinor në Shën-Gjergj e Shën-mitër. Edhe krojet e shumta që ka shumë sosh që burojnë rrëzë majës kodrës. Konfiguracioni i vendbanimit është karakteristik edhe për turistët, plotësojnë bukurinë e kësaj zone malore kufitare, që frekuentohet nga të katër anët e lidhur me rrugë të asfaltuar deri në tre-katër kilometra, port ë shtruar me zhavorr, ndonëse jo ende me një infrastrukturë shëndetësore- rekreative dhe sportive pos asaj që ka fal nëna natyre e virgjëreshë, pa ndotës, po me ambient ekologjik, por, edhe njerëzit janë shumë mikpritës dhe gatuajnë specialitete karakteristike tradicionale dhe evropiane, ndonëse ende nuk ia kanë idenë për ta bërë me një motel, restorant apo bujtinë, duke ia shtuar edhe vend kampingjet për turistë verorë që ia mësyjnë të kalojnë pushimet e vikendit apo ato verore në ambiente malore me trastë në krah me pak bukë e dhallë, për ta kaluar kohën e lirë.

Bota bimore e shtazore Relievi i ndryshëm, klima, burimet ujore llojet e tokave si dhe faktori njeri, kanë ndikuar në përhapjet e shumëllojshme të bimëve dhe shtazëve. Në hapësirën e fshatit Kokaj por ehe më gjerë dominojnë bashkësitë bimore të pyjeve, livadheve dhe ato agrare. Kur erdhën të parët e fshatit në këtë vend , sipërfaqja e tokës ishte mbi 90% e mbuluar me pyje dhe pak kullosa , ndërsa ara s’kishte fare. Në pyje kanë përhapje drunjtë gjetherënës. Në ato të dushkut dominojnë : bungu, qarri, shparthi, bunjëbuta, por edhe lloje tjera. Në pyjet e shkozës dominojnë dy lloje të shkozës, pastaj lajthia, murrizi, thana, frashri, krekëza, bliri, vidhi, panja, dardha e egër etj. Vidhi dekadave të fundit, gradualisht po zhduket, duke u tharë nga trupi. Nuk dihen arsyet e tharjes. Poashtu edhe ahu gjithnjë e më tepër po rrallohet, ekziston vetëm nëpër disa vende të rralla. Rreth përrenjve, aty kau ka më shumë ujë rritet shelgu, por edhe plepi. Lënja e tokave të pa punuara dhe rritja e erozionit shkakton shkatërrimin e tokave të punueshme. Prandaj, duhet kushtuar kujdes ripërtëritjes së hapësirave me drunj për ta mbrojtur tokën nga erodimi. Treve e fshatit Kokaj, po ashtu edhe rrethina e gjerë, është e pasur me bimë mjekësore e aromash të mira. Po i përmendim disa bimë të tilla, që gjenden në këtë hapësirë: arra, hithi, hurdha, kamomili, karota e egër, kulumbria, lajthia, mëllaga, mështekna, murrizi, fieri, shelgu i bardhë, shtogu, kaça, thana, uthulla, etj. Janë këto vetëm disa nga shumë bimë të tjera që ka kjo trevë. Hulumtimi dhe kultivimi i këtyre bimëve do të mundësonte fitime të mëdha. Në Kokaj, tradicionalisht popullata është marrë me rritjen dhe ruajtjen e bagëtisë. Nga mishi, leshi, lëkura, qumështi dhe produktet e tij, janë siguruar të ardhura për shumë familje. Këto janë përdorë edhe për nevoja tjera jetësore : kau për të lëvruar dhe tërhequr qerren, kali për kalërim e ngarkim për bartjen e produkteve për në treg dhe anasjelltas. Pa bagëti nuk është mundë as të mendohet jeta në fshat. Të parët në Kokaj , kur sipërfaqet ishin më shumë me pyje, kryesisht mbanin dhi, pastaj bagëti të trashë, e më vonë pasi arritën me irrito sipërfaqet me toka të punuara mbanin edhe dele. Mbanin kuaj, gomarë, pastaj edhe buallica. Për shkak të mungesës së kullosave mbajtja e bagëtive ishte mjaft e kufizuar sidomos për Lagjen e Poshtme. Mungesa e hapësirave me kullosa popullata ishte e detyruar që bagëtinë ta qoj edhe në hapësirat e fshatrave fqinje , si në Sllubicë e bile edhe në Magjere. Nga shtazët e egra , nëpër malet e fshatit dhe rrethinë shihen: dhelpra, lepujt, ujqit, vjedullat derrat e egër etj. Viteve të fundit numri i ujqve dhe derrave të egër është shtuar dukshëm. Ujqit kanë rrezikuar bagëtinë në fusha, ndërsa derrat kanë shkaktojnë dëme të mëdha arave me të mbjellura me misër e po ashtu edhe kopshteve. Kjo është pasojë e mos organizimit të shoqatave të gjuetarëve dhe numri të vogël të tyre që mbajnë armë gjuetie. Kokaj dhe rrethina është e përshtatshme edhe për shpeztari, si ato shtëpiake edhe të egra. Por numri i disa shtazëve dhe shpezëve është në zvogëlim e zhdukje e sipër, siç është rasti me macen e egër, vjedullën, drerin, hutin, thëllëzën, e sidomos shqiponjën, e cila me dekada rritej në zgafellet e fshatit. kjo bukuroshe nuk jeton ( shihet) më.

Kultura dhe arsimi Banorët gjegjësisht të rinjtë e fshatit Kokaj përveç disa të rinjve që ishin shkolluar në mejtepet e Preshevës e më vonë në Locë, pastaj në xhaminë e përbashkët të ndërtuar në vitin 1930 pran lumit Sllubica,të tjerët nuk patën fat të shkollohen deri pas Luftë së Dytë Botërore. Përjashtim ishte fati i djaloshit Mustafë i cili kur gjatë viteve të fundit të Luftës së Dytë iu bashkua një njësiti të Brigadave shqiptare që po kalonte nëpër Kokaj, si luftëtar 15 vjeçar në nëntor të 1944 dhe, më vonë sa qëndroi në Tiranë, kreu kualifikimin për mësues. Me në fund të vitit 1947 ishte kthyer në Kosovë, ku filloi punën e mësimdhënjes, nevojë kjo që ishte shumë e madhe për malësorët e Karadakut dhe banorët e Anamoravës. Më vonë pas Luftës në vitin 1947 në fshatin Llocë u hap shkolla fillore ku ishin përfshirë gjeneratat e ndryshme të të rinjve. Deri në vitin 1967 vijuan shkollën fillore të ulët shumë gjenerata, të cilat vazhdonin shkollimin në Pogragjë e tutje. Në vitin 1967 plaku Nezir Haliti (Mixha Nezë)ndërtoi shkollën me vetkontribut dhe në pronën e vet në mes të fshatit në afërsi të lagjes Gurinë. Mësues të parë ishin pikërisht të rinjtë e këtij fshati të cilit ishin shkolluar si Rrustem Rrustemi e Halil Halili. Numri i nxënësve në të katër klasat ishte nga 45 e deri në 55 nxënës. Sot kësaj shkolle i kanoset rreziku i shuarjes për arsye të mungesës së nxënësve. Në këtë vit shkollorë i ndjekin mësimet vetëm katër nxënës me të cilët punon mësuesi veteran Shefki Xheladini. Mësuesi Shefki sot jeton në Gjilan. Ndërsa udhëton për çdo ditë për të mbajtur mësim në Kokaj në shkollën e cila numëron vetëm katër nxënës . Një nxënës në klasën e parë, një nxënës në klasën e tretë dhe një nxënës në klasën e katërt. Vitin 2008/09 regjistrohen edhe dy nxënës në klasën e parë. Nxënësit e f. Kokaj në Llocë Pishtarët e parë të arsimit në fshatin Kokaj Mustafë Koka (Rushiti) Mulla Rifat Haliti Zejnullah Halili Rrustem Rrustemi Halil Halili Kokajt nga do ku janë, janë përcaktuar që e diela e fundit e korrikut të jetë Ditë e takimit familjar në vendbanimin Kokaj dhe takimi mëton të jetë tradicional. Takimi i fundit në diasporë u mbajt më 6 qershor 2008 nga mërgimtarët në Bruk, Argau në Zvicer.

Artikulli kryesor: Lista e personaliteteve të fshatit Kokaj.[Monografia per Kokajt] Haxhi Isa Mustafa Hazir (Ramadan) Haziri Mustafë Koka ( Rushiti) Arben Ramadani Zejnullah Halili Nijazi Ramadani Rrustem Rrustemi Daut Dauti Nexhat Rrustemi Ilaz ef. Mustafa Agim Dauti

Lidhje tjera

Historia – prejardhja dhe formimi i patronimeve (mbiemrave dhe emrave familjarë ( Koka ) të Kokajve

• ^SM|Lajme Online RTK - Emisioni Analfabetizmi(Arkivi) 1968 prej minutes se 12-16 min. ku perfshihet edhe hapja e shkollës kater klasshe “Liria” Kokaj(Inatoc).

Literatura: Albanian surnames, unlike the surnames of other Europeans, are relatively recent. During the Yugoslav Kingdom, the majority of Kosovo Albanians were forced by the regime to add Slavic suffix –iq or –viq to their surnames. After the Second World War, Kosovo Albanians have been allowed to change their surnames, and most of them have done so. Most of today’s surnames of the Albanian families in Kosovo are from that time. The surname change is allowed by law even today and we have cases of surname changes even after the last war in Kosovo, i.e. after 1999. This paper reviews the surnames from various population registries, accounting for about 1,500,000 different persons. The surnames are classified and 100 most frequent surnames of Kosovo Albanians are presented, which are compared with 100 most frequent surnames in Albania. The origin of some typical surnames is explained by the owners. The survey has been conducted by email with persons of both genders aged between 20 and 70. They were asked to provide the origin of their surnames and possibly the family tree. A number of answers have been given in this paper, and the other answers will be used in a monograph on the same topic. The answers in most of cases are family “official versions” since respondents were consulted with the other members of the family, usually father and grandfather, but also oldest uncle. The majority of respondents have given a family tree that in some cases goes to 15 generations, which includes a period of 500 years. Some of them have also given their tribal affiliation. Finally the paper provides a regional distribution of 100 most frequent surnames of Kosovo Albanians. Key-word: Albanian surnames, surname classification, origin of family names, top 100 Albanian surnamesMbiemrat e shqiptarëve të Kosovës – prejardhja dhe shpërndarja rajonale (Origin and regional distribution of Kosovo Albanian surnames) Çështje të prejardhjes dhe formimit të patronimeve në Kokë(aj)[[13]]

Monografia per kokajt 1842 2012, Monografia "Shtegtim në histori", bot. SHB Rrjedha, Prishtinë, 2012 [14]
Dr.Migena Orllati: Çështje të prejardhjes dhe formimit të patronimeve në Gjakovë^
Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, bot. Tiranë 2012|
STUDIME Revistë për studime filologjike 20 2013, AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS
^TOPONIMIA E ANAMORAVËS Dr.BAHTIJAR KRYEZIU
^ shtegtime rrugëve të ngrira, Rifat Klaiqi]Libri Shtegtime rrugëve të ngrira, R.Klaiqi)
Aleksandër Xhuvani, Prapashtesat e gjuhës shqipe, - Studime gjuhësore, III, Prishtinë 1976
Çlirim Bidollari, Hulumtime onomastike, Tiranë 2012
Eqrem Çabej, Studime gjuhësore, Vëll. I, Prishtinë 1976
Jusuf Shpuza, Përsiatje onomastike, Shkodër 2008
Myslim Nagavci, Të folurit e Gjakovës, Revista kulturore dhe shkencore “Përparimi”, Prishtinë 1969 Thimi Mitko, Bleta shqiptare,

Mbledhës të hershëm të folklorit shqiptar, nr. 2, Tiranë 1961.

Dr.Migena Orllati (Autorja është doktorante në Qendrën e Studimeve Albanologjike (QSA) në Tiranë)
NIJAZI HALILI Mbiemrat familjarë-patronimet ( llagapi me apelativët e tij ) më karakteristikë në periudhën para formimit të principatave feudale

arbërore në shekullin e 12-të, ASHAK, Prishtinë

SHOSHI by Lulzim Mehmetaj]|Jan 31, 2013 - Mbi 80-90 lloje bimësh të tilla gjendeën në pellgun e 17 O.

Ahmet, P.Selami “Studime historike”. Nr. 1972, fq 128. dhe jo Kokajt pasi Kokaj janë shumica edhe në Rreth të Brashtës)

Kolë Luka “Treva e Pjetershpanëve”, Studime Etimologjike, fq 148.24 - Def Osman i Rumelisë 1585, fl 340.8 9

Referencat

↑ Kokajt nga Velça , Pilur i Vlorës, A. Korkaj,
↑ Orari: Index-karadaku41-51.pdf
↑ Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, "Fjalor i patronimeve të shqiptarëve", bot. Qendra e studimeve albanologjike- Instituti i gjuhësisë dhe letërsisë", Tiranë
↑ 27] AQSH. F. nr. 128, dos. nr.54b, 20—29 janar 1682; Po aty, dos. nr. 49, fl. 55b, 29 janar 1682;Po aty, F. nr. 128, dos. nr. 28, fl. 62b, 8 qershor 1813. [28] Po aty, F. nr. 129, dos. nr.60, fl.243, dok. 707 762, 1-10 mars 1625; Po aty, F.nr. 128, dos. nr. 14 , fl. 1a, 19 mars- 16 prill 1646.
↑ ^Dr.Migena Orllati[1]^[2]Citat nga Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, bot. Tiranë 2012|^[http://www.ashak.org/repository/docs/Studime_20_WEB_601976.pdf%7CSTUDIME Revistë për studime filologjike 20 2013, AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS
↑ ^TOPONIMIA E ANAMORAVËS Dr.BAHTIJAR KRYEZIU
↑ Çështje të prejardhjes dhe formimit të patronimeve në Gjakovë [3]
↑ (^ shtegtime rrugëve të ngrira, Rifat Klaiqi]Libri Shtegtime rrugëve të ngrira, R.Klaiqi)
↑ ^https://www.google.com/maps/place/Kokaj/@42.3860478,21.5778996,15z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x1354f6a153444835:0x554056f92dd86177%7C Informatë mbi shtrirjen gjeografike të sotshme]^Historia - prejardhja dhe formimi i patronimeve (mbiemrave dhe emrave familjar Koka)^[http://www.telegrafi.com/lajme/ceshtje-te-prejardhjes-dhe-formimit-te-patronimeve-ne-gjakove-26-6392.html%7CMigena Orllati
↑ Revistë për studime filologjike 20 2013, AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS*^NIJAZI HALILI Mbiemrat familjarë-patronimet ( llagapi me apelativët e tij ) më karakteristikë në periudhën para formimit të principatave feudale arbërore në shekullin e 12-të, ^E KONFERENCËS VJETORE TË SHKENCËS JAVA E SHKENCËS 2013
↑ ^Pellumb Gorica
↑ ^[http://www.zemrashqiptare.net/news/id_40227/cid_7/P%C3%ABllumb-Gorica:-N%C3%AB-thell%C3%ABsi-t%C3%AB-toponimeve.html Toponimet janë si zbulimet arkeologjike. . . ,si këto, ashtu edhe ato nxjerrin në dritë popujt që jetuan dhe lulëzuan- Spiro Konda
↑ [[4]]
↑ Monografia Kabashi (Pukë)
↑ [5]
↑ [6]
↑ Eqerem Çabej në “Studime etimologjike në fushën e shqipes”, III. Tiranë, 1987
↑ http://puka.shqiperia.com/index/artikull/artID/438/titulli/Dardha%7CProf. Eqerem Çabej në “Studime etimologjike në fushën e shqipes”, III. Tiranë, 1987 ]
↑ [7]
↑ http://puka.shqiperia.com/index/artikull/artID/438/titulli%7C që në t’aguem të 28 nandorit mes Milotit t’ati viti vitit të ‘dymbëdhjetë mbi vidhin e madh të Kokajve shpalosnin Flamurin e Kastriotit me fjalën e rrebtë trimnore]
↑ [SHOSHI by Lulzim Mehmetaj]|Jan 31, 2013 - Mbi 80-90 lloje bimësh të tilla gjendeën në pellgun e 17 O. Ahmet, P.Selami “Studime historike”. Nr. 1972, fq 128. dhe jo Kokajt pasi Kokaj janë shumica edhe në Rreth të Brashtës)11 Kolë Luka “Treva e Pjetershpanëve”, Studime Etimologjike, fq 148.24 - Def Osman i Rumelisë 1585, fl 340.8 9
↑ Orari: Index-karadaku41-51.pdf
↑ |SHOSHIissuu.com • [8]
↑ [[9]]
↑ MONOGRAFIA FINALE.pdf Kokajt
↑ [[10]]
↑ ^13 E. Lafe, E folmja e Nikaj-Merkurit, SF, nr. 3, 1964, f. 136. ^14 Gjinari, Vërejtje mbi të folmen e krahinave Krasniqe, Gash e Bytyç të rrethit të Tropojës, BUSHT nr. 4 1963, f. 179. ^15 I. Ajeti, Zhvillimi historik i së folmes gege të arbneshëve të Zarës, Vepra 1, botim i ASHAK, XVI, libri 12, Prishtinë 1997, f. 53. 16 Gj. Shkurtaj, E folmja e Këlmendit, f.29. (152 Studime 20)
↑ Contact Info :Posta Elektronike:admin@kokajt.com Uebfaqja/arkiv ^http://www.kokajt.com/ ^http://Kokajt.com/ ^http://kokajt.com/ ^http://d.m.th/ ^http://kokajt.com/ ^http://www.kokajt.com/ ^http://kokajt.com/ ^http://kokajt.com/index.php?kokajt ^http://kokajt.com/index.php?chatkokajt ^http://kokajt.com/index.php?aktualizimeh...
↑ http://www.zemrashqiptare.net/news/id_45142/Bislim-Pireva:-D%C3%ABbimi-i-shqiptar%C3%ABve-nga-Sanxhaku.html%7CBislim PIREVA DËBIMI I SHQIPTARËVENGA SANXHAKU I NISHIT

[1] Kokajt nga Velça , Pilur i Vlorës, A. Korkaj,

[2] Orari: Index-karadaku41-51.pdf

[3] Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, "Fjalor i patronimeve të shqiptarëve", bot. Qendra e studimeve albanologjike- Instituti i gjuhësisë dhe letërsisë", Tiranë

[4] 27] AQSH. F. nr. 128, dos. nr.54b, 20—29 janar 1682; Po aty, dos. nr. 49, fl. 55b, 29 janar 1682;Po aty, F. nr. 128, dos. nr. 28, fl. 62b, 8 qershor 1813. [28] Po aty, F. nr. 129, dos. nr.60, fl.243, dok. 707 762, 1-10 mars 1625; Po aty, F.nr. 128, dos. nr. 14 , fl. 1a, 19 mars- 16 prill 1646.

[5] Dr.Migena Orllati[1]^[2]Citat nga Çlirim Bidollari në studimin e tij “Hulumtime onomastike”, bot. Tiranë 2012|^[http://www.ashak.org/repository/docs/Studime_20_WEB_601976.pdf%7CSTUDIME Revistë për studime filologjike 20 2013, AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS

[6] TOPONIMIA E ANAMORAVËS Dr.BAHTIJAR KRYEZIU

[7] Çështje të prejardhjes dhe formimit të patronimeve në Gjakovë [3]

[8] (^ shtegtime rrugëve të ngrira, Rifat Klaiqi]Libri Shtegtime rrugëve të ngrira, R.Klaiqi)

[9] ttps://www.google.com/maps/place/Kokaj/@42.3860478,21.5778996,15z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x1354f6a153444835:0x554056f92dd86177%7C Informatë mbi shtrirjen gjeografike të sotshme]^Historia - prejardhja dhe formimi i patronimeve (mbiemrave dhe emrave familjar Koka)^[http://www.telegrafi.com/lajme/ceshtje-te-prejardhjes-dhe-formimit-te-patronimeve-ne-gjakove-26-6392.html%7CMigena Orllati

[10] Revistë për studime filologjike 20 2013, AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS*^NIJAZI HALILI Mbiemrat familjarë-patronimet ( llagapi me apelativët e tij ) më karakteristikë në periudhën para formimit të principatave feudale arbërore në shekullin e 12-të, ^E KONFERENCËS VJETORE TË SHKENCËS JAVA E SHKENCËS 2013

[11] Pellumb Gorica

[12] [http://www.zemrashqiptare.net/news/id_40227/cid_7/P%C3%ABllumb-Gorica:-N%C3%AB-thell%C3%ABsi-t%C3%AB-toponimeve.html Toponimet janë si zbulimet arkeologjike. . . ,si këto, ashtu edhe ato nxjerrin në dritë popujt që jetuan dhe lulëzuan- Spiro Konda

[13] [[4]]

[14] Monografia Kabashi (Pukë)

[15] [5]

[16] [6]

[17] Eqerem Çabej në “Studime etimologjike në fushën e shqipes”, III. Tiranë, 1987

[18] ttp://puka.shqiperia.com/index/artikull/artID/438/titulli/Dardha%7CProf. Eqerem Çabej në “Studime etimologjike në fushën e shqipes”, III. Tiranë, 1987 ]

[:0-19] [7]

[20] ttp://puka.shqiperia.com/index/artikull/artID/438/titulli%7C që në t’aguem të 28 nandorit mes Milotit t’ati viti vitit të ‘dymbëdhjetë mbi vidhin e madh të Kokajve shpalosnin Flamurin e Kastriotit me fjalën e rrebtë trimnore]

[21] [SHOSHI by Lulzim Mehmetaj]|Jan 31, 2013 - Mbi 80-90 lloje bimësh të tilla gjendeën në pellgun e 17 O. Ahmet, P.Selami “Studime historike”. Nr. 1972, fq 128. dhe jo Kokajt pasi Kokaj janë shumica edhe në Rreth të Brashtës)11 Kolë Luka “Treva e Pjetershpanëve”, Studime Etimologjike, fq 148.24 - Def Osman i Rumelisë 1585, fl 340.8 9

[22] Orari: Index-karadaku41-51.pdf

[23] |SHOSHIissuu.com • [8]

[24] [[9]]

[25] MONOGRAFIA FINALE.pdf Kokajt

[26] [[10]]

[27] 13 E. Lafe, E folmja e Nikaj-Merkurit, SF, nr. 3, 1964, f. 136. ^14 Gjinari, Vërejtje mbi të folmen e krahinave Krasniqe, Gash e Bytyç të rrethit të Tropojës, BUSHT nr. 4 1963, f. 179. ^15 I. Ajeti, Zhvillimi historik i së folmes gege të arbneshëve të Zarës, Vepra 1, botim i ASHAK, XVI, libri 12, Prishtinë 1997, f. 53. 16 Gj. Shkurtaj, E folmja e Këlmendit, f.29. (152 Studime 20)

[28] Contact Info :Posta Elektronike:admin@kokajt.com Uebfaqja/arkiv ^http://www.kokajt.com/ ^http://Kokajt.com/ ^http://kokajt.com/ ^http://d.m.th/ ^http://kokajt.com/ ^http://www.kokajt.com/ ^http://kokajt.com/ ^http://kokajt.com/index.php?kokajt ^http://kokajt.com/index.php?chatkokajt ^http://kokajt.com/index.php?aktualizimeh...

[29] ttp://www.zemrashqiptare.net/news/id_45142/Bislim-Pireva:-D%C3%ABbimi-i-shqiptar%C3%ABve-nga-Sanxhaku.html%7CBislim PIREVA DËBIMI I SHQIPTARËVENGA SANXHAKU I NISHIT

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]