Pepili/Ra Berati
< Pepili
Parathënie e nxjerr nga: RA BERATI
Biblioteka |
Bilal Xhaferri |
Bilal Xhaferri · RA BERATI |
- Shtëpisë Botonjëse "Rilindja"
- Prishtinë
- Të dashur shokë,
- Unë që ju drejtohem me këtë letër jam një letrar i ri shqiptar, me banim në Shtete e Bashkuara të Amerikës. Në këto vitet e fundit kam botuar dy libra, - një përmbledhje me tregime të titulluar "Njerëz të rinj, tokë e lashtë" dhe një përmbledhje me poezi të titulluar "Lirishta e kuqe", kurse sivjet përfundova vëllimin e parë, - në dy pjesë, - të romanit "Ra Berati" të cilin po jua dërgoj juve bashkë me këtë letër, duke shpresuar se mund ta botoni.
- Tema e këtij romani është marrë nga historia e kohës së Skënderbeut, kohë e cila ka qenë ndoshta më e lavdishmja në tërë historin mesjetare të Evropës, por që në prozën tonë letrare ka mbetur pa u lëvruar gjerësisht.
- Në librin tim unë kam kapur momentin dramatik të rënies së kalasë së Beratit, që ka qenë humbja më e madhe e shqiptarëve në ato 25 vite luftrash të pandërprera. Arsyeja që kam kapur pikërisht këtë moment, është se kam dashur ta vë në dukje ç´ka qenë më esenciale në periudhën e Skënderbeut: qëndresën e popullit. Qëndresa, kjo është një karakteristikë jo vetëm e atyre viteve, po e tërë historisë mijvjeçare të popullit tonë, të cilit, ashtu siç i është dashtur të qëndrojë e të luftojë në fushën e luftës, ashtu i është dashtur të qëndrojë, sidomos atëherë kur e ka humbur luftën, duke provuar me këtë qëndresë vitalitetin e tij, kurajon dhe burrërinë e tij, durimin e tij në kushtet e rënda të të mundurit dhe dëshirën e tij të ligjëshme për të jetuar i lirë në vendin e ti.
- Unë nuk e di nëse ja kam arritur dot qëllimit apo jo. Në qoftë se libri im do të ketë fatin të vihet në dorën e lexuesit kosovar, e lë në gjykimin e atij lexuesi që ta çmojë vlerën e veprës time modeste.
- Po shtoj më në fund, - në qoftë se ju do të isht të interesuar ta dinit, - se unë nuk jam i impliuar me asnjë grup apo parti politike në emigracionit shqiptar. Dua të shtoj, gjithashtu, se unë nuk jam komunist. Në përpjekjet e mia të afërta letrare kam menduar një përmbledhje me tregime nga jeta e sotshme e popullit kosovar. Për të mbledhur materialet që do të më duhen të shkruaj këtë përmbledhje, shpresoj të vij për një vizit në Kosovë vitin e ardhëshëm.
- Mbetem në pritje, me besim se do të marr një përgjegje nga ju.
- Përshëndetje shoqërore
- Boston Nënshkrimi B.Xh
- 13 shtator '71
faqe1 |
faqe - Ra Berati - |
faqe2 |
Të dhëna PEPiL
[redakto]Personazhe
[redakto]- Lekë Balsha, një oficier i ri i gardës.
- Mollos Baderi (kumbar Mollosi), një veteran i Gjin Bue Shpatës në luftratë shqiptare kundër grekëve dhe serbëve i cili para luftës kundër osmanëve kishte marrë në zotim Kullen Kukle e cila shërbente si vend strehim për kalimtarët.
- Martin Ubini, një rreshter kapetanit Strez Sokoli.
- Strez Piroli (edhe Strez Sokoli), një kapetan i cili e mbledhë ushtrin e shkapërderdhur pas ramjes së Beratit.
- Axha Vrana, një dugagjinasi plakë nën armë.
- Eli (Elena), një jetime e bukur dhe e mbetur vetëm në botë. Ajo shërbente në Kullë dhe ishte nën mëshirën e Zugos me simpati për Marashin.
- Zuko - ish-ushtarë, druvar.
- Marashi (i vëllau i komandantit), është një figur e ushtarit gjakënxehtë dugagjinas
- Mamica, gruaja e Muzak Topisë.
- Gudo Boroka, ushtarak.
- Gjergj Pellini - Imzot abati i manastirit të Shën Mërisë së Rotecit, - gjithnjë brengosej për fatin e Sterz Pirolit
- Ajkuna - mbesa e Mamicës, një e re nga mosha.
- Serafina - kositësija
- Vlladeni - kalimtar i Kullës
- Gobili - kalimtar i Kullës
- Tanushi - kalimtar i Kullës
- Kamani - kalimtar i Kullës
- Marka Arusha - një ish-ushtarak dugagjinas
- Vinçensi - një ushtarak.
- Shën Gjergji - ?
- Boro Boriga - kalorsë
- Pali - kalorës
- Lorenci - kalorës
Toponime
[redakto]- Rrapi i Kullës Kukle, është objek mbi të cilin figurat në mënyrë simbolike përkujtonë zanafillen shqiptare.
- Arta - qytet nën Gjon Bue Shpatë të cilin donin ta merrnin napolitanët, grekët dhe serbët.
- Çamria - krahina ku gjendej qyteti Arta.
- Tatpjeta e Çorogjafit
- Lugina e Ujit të Zi
- Lumi Osum
- Mbizgëbonj
Shprehje:
[redakto]- Koha e Nuhut - ?
- Marashi
- "Do ia derth zorrët atij". Për kryqin e Krishtit. Do ta bëj të kafshojë dheun me dhëmbë.
- Ajkuna
- "Pse ka dy krena shqiponja e flamurit të Kastriotëve?"
- Ushtarët
- Mos kosit kositës
- mbi varrin tim të humbur
- Mos kosit kositës
- mbi sheshe e Ujmirës
- ku mbijnë fille trifilesh
- dhe lulekuqe plage.
- Ajkuna
- "Xhin-xhin-xhin bënë orrolli dhe eshka nxjerr një erë më të ëmbël se era e manushaqës".
- Mamica
- - Cilët turq?
- Axha Vranai
- - O turqit e Turqisë.
- Axha Vranai
- "... thanë se ata janë një ushtri e madhe...sa Kashta e Kumtrit..."
- Abati
- "Nuk u gjendën akoma gjëkundi plaka të tjera që ´i merrnim me vete?"
- Marashi
- "Oje, vëlla!"
- Vigani
- "Hapu, se të thera. Qëndroni e luftoni ju që na qenki kaq trima. Ne s´kemi punë në këtë ferr. Hapu nga rruga!"
- Strezi
- "Ç´mi hap ashtu sytë, porsi nonjë buf!"
- Strezi
- "...Na pritni deri te Ylli i Karavanëve."
- Leka
- "... Se të gjitha gratë e botës që mbeten udhëve, më takon mua t´i shoqëroj, nuk e di se për ku, prapa diellit..."
- Mamica
- " Jam e shoqja e Muzak Topisë. Jam e motra e Gjergj Kastriotit!"
- Leka
- " Më quajnë Lekë Balsha, zonjë bujare!"
- Strezi
- Vijn për të na kthyer vizitën.
- Italiani
- De kush e paguan çmimin e këtyre vizitave?
- Zugua
- O kapedan! Pa, dale, dale!
- Mollosi
- "Kur të kam sharë unë ty, moj bukë, që më harrove kaq ditë?"
- Zugua
- Nuk jam i keq sa të dukem ty.
- Eli
- Më i keq s´ka si të jetë njeriu.
- Eli
- Më nuk do më rrahësh.
- Zugua
- Po ndenje urtë, s´kam pse të rrah.
- Eli
- S´ka gajle që më ke rrahur.
- Zugua
- Ai që të rreh të do, ai që të fërkon e të ledhaton nuk të do.
- Eli
- Atëherë, ti mua edhe më do edhe nuk më do.
- Eli
- E ke parë Skëndrbeun ti?
- Zugua
- Domosdo, e kam parë. Si të mos e kem parë! Skënderbeu? Si një luftë!
- Eli
- A është e vërtet që e çan me një shpat kalin bashkë me gjithë kalorësin?
- Zugua
- Mos ke dëgjuar që ai mund edhe të hidhet nga një grykë e malit dhe të kapërcej në anën tjetër me një kërcim të kalit?
- Eli
- Po, ai ka pirë gji t Zanat e malit, si Muji.
- Ushtari
- "Çudi në ç´qafë delikate mbahej e mbërthyer kjo kokë e madhe!"
- Oficieri i i
- Llesh, more buall kënete! - hiqe ore atë kafkë nga shtiza"
- Dikush
- "Më lart se kaq nuk është ngritur nonjëherë koka e pashait që të shihte fushën e luftës!"
- Martin Ubini
- "Mos e rrih ashtu gomarin, ore mik, se ai është i vogël e ti je më i madh se ai"
"Hej, të djegtë macja shtëpinë, moj gjyshe"
... ja tek i ke gati - ... brom! ... t´u tursha! ... Të pritsha e të paça!
Ore tungjatjeta. Ç´janë këto brroçulla që na thua?
"Gjëndu, gjëndu gjëri i huaj, se nuk kam me se të paguaj..."
"Ruaju se mos të ngul dhëmbët pas qafe kali, ore tungjatjeta"
Zjarri është vëlla me gjakun
- Ajkuna
- Pse ka arusha në det?
- Marin Ubini
- Për qenër e për derra, po, kam dëgjuar që ka. Them se edhe arinj do të ketë.
- Martin Ubini
- Përparase të vinin turqit, ne shtegtonim me delet toa deri në Selanik të Greqisë e arrinim edhe deri afër Konstandinopolit. Atje dimëronim në kullotat buzë deteve. E di ti? Deleve n ëato vise nuk u japin fare krypë, se barin e lag vesa e krypur e detit.
Pa shikoni sa të bukura janë këto greke. - Vajat
- Turq e grekë qofshi, për veten tuaj se ne nuk jemi.
- Abati
- Na paska blatuar perëndesha Diana një sorkadhe?
- Strezi
- Cilin Lekë?
- Ajkuna
- Lekën. Lekë Balshën, ... e kam kusheri... Budallai
- Strezi
- U suall keq?
- Ajkuna
- Po, de ...
- Ajuna
- "Ky e do më shumë garden e tij se mua"
- Gjergj Kastrioti
- "Këto katër këmbë kali janë këmbët e fronit të principatës time. Këto janë kolonat ku mbështete ushtria ime dhe populli im. Luftën time e bëjnë këta malësorë dhe fshatarë dhe kjo luftë bëhet për këta malësor e fshatarë, jo vetëm për ty e mua, Marin Spani!"
- Leka
- U vendosë që Strez Pirolit, nga fisi i egër e barbar i Pirolëve të Dugagjinit, t´i jepet komanda e një kolone. Ti vëlla je nga ata të paktët që, në humbjen e Beratit, dolën fitimtarë të mbuluar me lavi... Ti..."
Thonë se krisi e iku - Të tradhëtoj Moisi Golemi?
Ti e di Strez, Tanushi është flamur i bardhë ...
- Axha Vranai
- Ne jemi ushtarë. Ne nuk mund të tradhtojmë.
Shprehje nga Pjesa e II-të
[redakto]- Demosteni
- "Unë nuk dua t´i siguroj Greqisë dhe popullit një skllavëri të lumtur!"
- Skënderbeu
- Erdhi?
- Hamza
- Pati nderin të vijë, kështu më tha "kam nderin" ju gjegja "qofsh me nder.."
- Skënderbeu
- Më shumë nga ç´është e prishur kjo punë, ti nuk e prish dot, o Hamza.
- Antonio Venerini
- Kur të kthehem në Vendedik, do t´u them njerzëve: "Unë e pash Skendërbeun!"
- Skenderbeu
- "... të mundur e të dëshpëruar.
- Antonio Venerini
- Marr pjesë me pikëllim në plagën dhe në dëshprimin tuaj.
- Hamza
- Ne nuk kemi nevojë që të rënkojnë e të qjnë të tjerët për plagët e për dhembjet tona.