Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët/3

Nga Wikibooks
 Enc. e huaja për Shqip. DER GROSSE BROCK HAUS Band 25

   Shqipëria Kundërthëniet ideologjike në me BRSS-në mbesin të pa kapërcyeshme. Që nga 1977 
 partia dhe kryesia shqiptare (veçanërisht Sekretari Gjeneral E. Hoxha) të njëjtit edhe idologë të  
 saj e ashpërsojnë kritiken ndaj BRSS-së, kritik e ndikuar dhe e vulosur nga TENG 
 HSIAO-PING. Përderisa marrëdhëniet në mes të Shqipërisë dhe Republikës Popullore 
 Kineze po prishen (ndalimi i ndihmave ushtarake dhe ekonomike nga ana e Kinës, 1978 dhe tërheqja
 Shqipërisë nga marrëveshje detare 1978), Shqipëria  po përpiqe që në nivelin bilateral të 
 përmirësojë marrëdhëniet, veçanërisht me fqinjët e saj në Ballkan. Trazirat e vitit 1981 në 
 ->Kosovë (Bd.26) i kanë ngarkuar marrëdhëniet jugosllave-shqiptare. Në konferencat pasuese të 
 Këshillit Sigurimit Evropës (Beograd 1977-79, Madrid 1980-83) nuk ka marrë pjesë.

   Në fund të punimeve në Kushtetutën e re të 1976-ës, Shqipëria më 1980 nxori edhe librin e ligjeve 
 për dënime. Pas vdekjes së kryeministrit M.SHEHU (dhjetor 1981) si pasues i shefit 
 të regjimit erdh A.CARCANI në janar të 1982-ës.

   F o r c a t.  Forcat e përgjithshme 43 000 njerëz, Ushtria: 30 000 ( 100 Tanke sovjetike llojit 
 T-34, T-54, T-59 ); Forca ajrore: 10 000 ( 100 aeroplan luftarak); Forca detare: 3 000 ( 3- 
 Nëndetëse, 44 anije të shpejta); Forca paramilitare: 13 000.

   P o p u l l s i a. Numri i banorëve (parallogaritur 1981) ishte 2,8 milion (shkalla e rritjes 
 197-79: 2,5%; ndër më të mëdhatë në Evropë). 37% e popullsisë jetojnë në qytete.

 Qytetet më të rëndësishme (pop. 1981, në 1 000)
 Tirana      198            Valona  62
 Durazzo      66*           Elbasan 61*
 Skutari      65            Korçë   53
 *) 1979

   A r s i m i. Shkrimi i njehsuar i gjuhës shtyhet nga synimi i përgjithshëm për përdorimit e 
 Toskërishtes. Që nga 1975-ta për një numër të caktuar është i lejuar studimi në botën perëndimore.

   E k o n o m i a. Shkalla e industrializimit në vitet e fundit në esencë nuk ka ndryshuar. 
 Shqipëria edhe më tej me prodhimit nacional vjetorë prej 840 US$ për banorë (për krahasim 
 Jugosllavia 2520 US$) llogarite si vendi më i varfër në Evropë. Politika ekonomike, veçanërisht në   
 vitet e fundit ,  ndihmat nga jashtë llogaritet të jetë shkaktarë i zhvillimit të ngadalshëm. 
 Shqipëria numëronte (1980, parallog. nga ILO) 1,213 milion persona të aftë për punë, nga të cilët 
 726 000 ishin meshkuj. Në planin pesë vjeçar 1981-1985 duhej që për çdo vit të krijoheshin 40 000 
 vende pune.

   Agro-ekonomia në të cilën janë më shumë se gjysma e të punësuarve, në vitet e fundit ka marrë 
 interes të veçantë në ekonomin politike. Nga pasurit e shumta natyrore janë xehja e kromit 
 (nxjerrjet 1978: 390 000 t; prodhuesi i tretë, eksportuesi i dytë më i madh në planet), qymyrit (1 
 milion t), nafta (2,6 milion t) për tu theksuar. Mirëpo edhe nxjerrja e bakrit dhe qymyr gurit janë 
 rritur. Në vitin 1978 janë nxjerrë 2,35 miliard kWh energji elektrike. Gati gjysma e investimeve 
 për planin pesëvjeçarë 1981-85 janë paraparë për sektorin e industrisë. Buxheti publik në vitin 
 1980 numëronte 8 miliard Lek të hyra dhe 7,9 miliard Lek të dalura. Nga të marruat e buxhetit 4,766 
 miliard lek janë përdorur për të financuar ekonominë.

    T r e g t i a  e  j a s h t m e (1976). Eksporti: 200 milion US$; Importi: 250 milion US$. 
 Parteri kryesorë : deri më 1978 RP e Kinës (deri 70%), pastaj Vendet e Bashkësisë Evropiane (EG), 
 RS e Çekosllovakisë, Jugosllavia, Rumania. RD e Gjermanisë kundrejt Shqipërisë kishte një bilance 
 pozitiv prej 8,66 milion US$.

    K o m u n i k a c i o n i. Hekurudha e re Laç-Shkodër (86 km), përndryshe ka ndryshime shumë të 
 pa rëndësishme në komunikacion.

    Historia J. FRAENSEN:Die alban.Nationalbewegung (1980); 
 ST. POLLO u. A. PUTO: The history of Albania (London 
 1980); B. TÖNNES: sonderfall A. Enver Hoxas >eigener Weg< und die histor. Ursprünger 
 seiner Ideologie (1980); E. HOXHA: Die Chruschtschowianer; Erinnerungen (a. d. 
 Alban., Tirana 1980); A. KULPOK: Europas letztes Geheimnis: A., Fakten u. Eindrücke 
 ... (1981)
 Enc. e huaja për Shqip. DER GROSSE BROCK HAUS Band 1/f.267

   Amselfeld, serbokroatisht Kosovo polje, bazen tektonik në Serbi, Jugosllavi, diku 70 km e 
 gjatë deri 15 km e gjerë, tokë e frytshme dhe e pasur me qymyr (qymyr i ndezshëm). Bazën i mbushur 
 mbeturina të reja teritale të dinarëve. Amselfeld është fushë e gjerë në mes veriut dhe jugut 
 di dhe në mes veriperëndimit dhe juglindjes. Më 28.6.1389 Turqit në Betejën në Amselfeld i 
 mundën Serbet; pasojat ishin nënshtrimi i Serbisë sundimit turk. më 19.10.1448 hungarezi J. 
 HUNYADI u thye nga Turqit në Amselfeld.