“Maskat” e bashkëfshatarëve të mi

Nga Nasho Jorgaqi

Nuk mbaj mend se si u gjenda atë pasdite vjeshte në Klubin e shkrimtarëve, por më kujtohet që dikush nga kreu i sallës ma bëri me dorë. Ishte Shevqet Musaraj, ulur vetëm, me kafen përpara dhe me bllokun e shënimeve në dorë, siç e kish zakon.

Unë me Çeçon nuk kisha ndonjë miqësi të veçantë, por ishim dashamirës të njëri-tjetrit. E nderoja jo vetëm si shkrimtar, por edhe si njeri për karakterin burrëror dhe mençurinë, sidomos për bisedat serioze e të këndshme. Çeçua të bënte për vete me fjalën e tij të shtruar.

Ai la mënjanë bllokun dhe si shkëmbyem fjalët e para, unë e pyeta: “ S’ju kam parë këto kohë” “Nuk kam qenë këtu,-ma priti,-isha ca ditë andej nga fshati. Besoj e di se unë jam nga Smokthina. Kisha shumë kohë pa shkuar. Më kish marrë malli dhe s’e zgjata, shkova.”

Tha këto fjalë dhe mori të ndezë cigaren, që nuk e ndante nga vetja, dhe ndenji një copë herë i heshtur, por disi i menduar. Pastaj papritur shtoi: “Ka të drejtë Aleks Çaçi kur thotë: Njeriu është tepër i ngatërruar. Hajde merre vesh!”

Buzëqesha dhe e pyeta: “Vërtet i ka thënë këto fjalë Aleksi, apo ia kanë ngjitur?” “Aleks mavria i ka thënë,- m’u përgjigj.-Nuk e ke dëgjuar që në çdo bisedë i përsërit si refren?”

Unë se ngava më tej fjalën për Aleksin, kur Çeçua, si u rehatua në kolltuk, i kthyer i tëri nga unë vazhdoi bisedën: “Kësaj here në fshat m’u kujtuan fjalët e Aleksit. U krijua një situatë, si të ta them, për të qeshur e për të qarë. Kanë ndryshuar kohërat, po dhe njerëzit domosdo kanë ndryshuar për të mirë e për të keq.”

Thithi cigaren thellë, bëri një pauzë dhe pastaj vazhdoi: “Helbete, kisha kohë pa shkuar dhe që thua zotrote, koha kish bërë të sajën. Të më besosh, u ndjeva i huaj dhe ku?, në fshatin tim. Fjalë e rëndë, por e vërtetë. Më emocionoi menjëherë pamja e fshatit me t’u përballur me të. Sikur u magjepsa nga shtëpitë dhe udhët, nga drurë, nga bagëtitë dhe nga shpezëria tek i shikoja nga makina.

Njerëzit hapnin rrugën, se helbete lipset nderuar miku që vjen me automobile. Pastaj zbrita dhe sapo hap e mbyll sytë u mblodh thuajse gjithë Smokthina. Vinin një nga një burra dhe djem, me ato qyfalët e bardhë që m’i shkëlqenin sytë nga mallëngjimi.

U takuam e u qafuam, me fjalë e pa fjalë. Unë rrija si i hutuar mes tyre, mezi i bëja ballë mikpritjes e përzemërsisë së tyre burrërore. Pastaj shkuam me duar në qafë te klubi i fshatit dhe aty u shtruam në muhabet. Një muhabet që nuk di si ta quaj të vuvët a të mekur, megjithëse afër me njëri-tjetrin ndjeheshim në distancë. Sikur nuk ecte fjala lirshëm. Thashë me vete afër me njëri-tjetrin ndjeheshim në distancë. Sikur nuk ecte fjala lirshëm.

Thashë me vete ç’po ndodh, thua kaq i madh të ishte mallëngjimi sa të mos dinim të flisnim, veç fjalëve të rëndomta të përshëndetjes dhe ca shprehje rutinë. Helbete, unë vija nga Tirana, s’di sa kohë kishim pa u parë e pa u pjekur, pastaj unë shkrimtari i tyre, deputeti i tyre. Duket s’isha më Çeçua, po shoku Shevqet, se kështu dëgjoja të më drejtoheshin. U krijua kësisoj një atmosferë zyrtare që më rëndonte si plumb. Si duket, duke u sjellë në këtë mënyrë, mendonin se më nderonin dhe mua më bëhej qejfi. Po pika qejfit! Ç’qejf zeza ishte ky kur shihnim njëri-tjetrin sikur të shihnim në tavan.

U desh një copë herë sa të kapërcehej kjo situatë si e ngrirë dhe të niste muhabeti normal. Ajo që më habiti më shumë dhe gati s’u besoja veshëve ishte mënyra se si flisnin: të gjithë më dukej sikur flisnin njësoj, me një gjuhë mbledhjesh zyrtare, me ca arsyetime bajate dhe slogane politike, sa për besë nuk po u besoja veshëve. Mirë sekretari i partisë dhe kryetari i këshillit të fshatit, që ishin relativisht të rinj dhe gati s’i njihja, por ç’t’u thosha shokëve të brezit tim, me ata që isha rritur që fëmijë e na lidhnin sa e sa kujtime. Jo, nuk doja t’i besoja vetes, as syve.

Thosha ç’po ndodh kështu? Atëherë e mora veten në dorë dhe fillova të hedh ndonjë romuz a t’iu kujtoja ndonjë ngjarje për të qeshur për t’u afruar me njëri-tjetrin. Por meazallah se tundeshin burrat nga ai qëndrim zyrtar, aq sa dhe mua nuk më hiqej ndjesia e të qënit i huaj mes tyre. Ishte vërtetë një gjë e trishtuar, që më lëndonte atje ku s’mbaja. Po prapë përpiqesha të mos e lëshoja veten. Duhej durim, bile durim prej burri për të dalë nga kjo situatë absurde. Dhe të them të drejtën, ndodhi dhe me mua si i thonë asaj fjale, i duruari i fituari. Erdhi çasti kur, pasi pimë kafetë e mirëseardhjes, u ngritëm dhe dolëm nga klubi. Shëtitëm për një kohë lart’ e poshtë dhe pastaj shkuam e u mblodhëm te rrapi i fshatit, ku ishte shtruar dreka.

Aty këmbë kryq afër njëri-tjetrit sikur u ndjeva më ndryshe, por prapë sikur ishte e njëjta atmosferë. Atëherë ngrita zërin dhe zura t’u drejtohesha bashkëfshatarëve të mi me emër dhe pa teklif: O Hasan, ç’më flet kështu a derëzi? Ti Zalo, lëri këto fjalët e mëdha se s’të kanë lezet. O Baftjar, po ne jemi dhe tanët, të një zjarri, fol ore për së mbari! Ç’më thërrisni kështu shoku Shevqet? Po unë jam Çeçua i juaj, o vëllezër. Më merrni vesh apo jo? Po asnjë s’më dëgjonte dhe vazhdonte thuajse i njëjti avaz. Thosha me vete: ç’më gjeti mua të shkretin. Atëherë u çua një nga pleqtë, xha Sulua, me filxhanin e rakisë në dorën që i dridhej dhe me zë të lartë ngriti një dolli të thekur si nga ato të anëve tona, me shëndet dhe romuze, që u shoqërua me fjalët e gjindjes që ishte ngritur në këmbë. Dhe sapo u sos dollia e parë, situata ndryshoi dhe bashkëfshatarët e mi u çuan një nga një dhe tokën filxhanët e rakisë me mua. Kësaj here të çlirët e të qeshur, sikur të mos qenë ata të mëparshmit.

Mua sikur m’u lehtësua ajo barrë e rëndë mbi vete. Ky qe vetëm fillimi, sepse s’kaloi shumë dhe atmosfera u ndez: pija bëri të sajën, ata sikur u çelën, u harruan fjalët e mëdha, u la mënjanë politika dhe iu kthyem kujtimeve, me një gjuhë tjetër, të përzemërt, plot lezete të gjuhës së fshatit e lëre pastaj kur shpërtheu humori, me të hedhura e me të pritura. Tashti fillova të njihja bashkëfshatarët e mi. Ishin po ata që njihja kushedi sa vite të shkuara dhe m’u zgjuan kujtimet e mezi mbaja lotët. Por çudia brenda meje ende s’më qe shuar, përkundrazi, nga çasti në çast më shtohej, kur vreja se si këta njerëz po i ktheheshin vetvetes dhe ndjeva një triumf kur u binda se vërtet tani ata ishin vetvetja.

Flisnin dhe qeshnin fshatçe, më thërrisnin Çeço, ngrinin dolli për mua lirshëm, më kujtonin dhe ndonjë prapësi të hershme. Ç’të them pastaj kur nisën këngët, ku nuk mungoi një këngë humoristike për mua, ashtu siç dinë të të vënë në lojë lebërit. Unë tani gëzohesha dhe përlotesha, sepse s’ishte gjë e pakët që më në fund e kishim rifituar njëri-tjetrin, të ndarë prej shumë kohësh. Në të vërtet, ne ishim po ata që kishim qenë, të lindur të gjithë mbi hijen e maleve tona, kishim pirë ujë nga krojet e përbashkëta, kishim luajtur e kishim bredhur së toku, kishim ngrënë sa e sa thasë me kripë.

Si kalo hareja e madhe dhe unë isha çliruar nga çuditë, më mbuluan mendimet. Kisha një brengë, që edhe rakia që po pija s’ma mbyste. Mendjen e kisha prapë te bashkëfshatarët e mi. S’më vinte aspak mirë që ata i kish ndërruar e prekur aq shumë politika. Dhe kjo s’ish politika e huaj, po politika jonë, për të cilën ne mburremi.

Mendova se dhe politika ka një kufi, por kur teprohet, ajo kthehet në një maskë që i vënë vetes njerëzit. Më dhëmbi kjo, aq sa s’ta merr mendja, jo vetëm në ato çaste që isha nën efektin e rakisë, por dhe kur erdha në vete, bile dhe tani që flas me ty.

Nga fundi i gostisë më hipi një dëshirë e papërmbajtur, sa desha të ngrihesha në këmbë dhe të thosha disa fjalë pa droje. T’u hapesha gjithë atyre që rakia i kish bërë njësh e të bashkuar si njëherë e një kohë: Ja, kështu ju dua vëllezër, kështu ju paça gjithmonë, pa maska! Ashtu siç keni qenë brez pas brezi. Burra të vërtetë të Labërisë! Po nuk guxova t’ua them, e mbajta përbrenda. Desha pastaj, kur u ktheva këtu, t’i hidhja në letër, por dhe këtu s’kam bërë gjë deri tani. Janë gjëra me zarar. Nuk dua të nxitohem, se të gjen belaja nga konservatorët dhe dogmatikët. Po t’i zbraz ty këto derte, i dashur mik”.

2 Korrik 2018