Tokajon/Çanta magjike e Gjeografit: Dallime mes rishikimesh
< Tokajon
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 25: | Rreshti 25: | ||
|Në vitet 1600, një italian, Evangjelista Toriçeli (Evangelista Torricelli) zbuloi vlerën e trysnisë së ajrit. Mbushi me zhivë një tub qelqi të graduar e të mbyllur nga njëra anë. E ktheu përmbys duke e mbyllur vrimën me gisht dhe e zhyti në një vaskë që përmbante zhivë. |
|<!-- Është fjala për funksionin teknik konkret, e jo për tjera. --> Në vitet 1600, një italian, Evangjelista Toriçeli (Evangelista Torricelli) zbuloi vlerën e trysnisë së ajrit. Mbushi me zhivë një tub qelqi të graduar e të mbyllur nga njëra anë. E ktheu përmbys duke e mbyllur vrimën me gisht dhe e zhyti në një vaskë që përmbante zhivë. |
||
Kur hoqi gishtin, zhiva zbriti në nivelin 76 centimetra dhe aty u ndal, në atë çast trysnia atmosferike e jashtme që peshonte mbi vaskë ishte në drejtpeshim me atë në brendësi të tubit që ushtrohej nga zhiva. |
Kur hoqi gishtin, zhiva zbriti në nivelin 76 centimetra dhe aty u ndal, në atë çast trysnia atmosferike e jashtme që peshonte mbi vaskë ishte në drejtpeshim me atë në brendësi të tubit që ushtrohej nga zhiva. |
||
Meqë pesha e 76 centimetrave zhivë është 1.033 kilogramë dhe tubi kishte një bazë prej 1 cm2, Evangjelista Toriçeli arriti në përfundim se atmosfera ushtronte një trysni prej pak më shumë se një kilogram mbi çdo centimetër katror të sipërfaqes (1kg/1cm2). |
Meqë pesha e 76 centimetrave zhivë është 1.033 kilogramë dhe tubi kishte një bazë prej 1 cm2, Evangjelista Toriçeli arriti në përfundim se atmosfera ushtronte një trysni prej pak më shumë se një kilogram mbi çdo centimetër katror të sipërfaqes (1kg/1cm2). |
Versioni i datës 29 mars 2011 20:31
Çanta magjike e Gjeografit
Si quhet | Ça a n'ta | Ça shehë syri e ti |
---|---|---|
Anija | Anija është një transportuese e pa shmangëshme e çantës së gjeografëve, posaqërisht të atyre që studiojnë sipërfaqen e detit dhe brendin e saj. | |
Anemografi | Anemografi është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar që iu shërben për regjistrimin si të drejtimit, ashtu edhe të shpejtësisë së erës. | |
Atllasi | Atlasi hynë në çantën e çdo gjeografi. | |
Barografi | Barografi është lloj bametri, instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar që shënon vet ndryshimet e shtypjes atmosferike. Vepron mbi parimin e aneroidit. | |
Baromerptri i Toriçelit
|
Në vitet 1600, një italian, Evangjelista Toriçeli (Evangelista Torricelli) zbuloi vlerën e trysnisë së ajrit. Mbushi me zhivë një tub qelqi të graduar e të mbyllur nga njëra anë. E ktheu përmbys duke e mbyllur vrimën me gisht dhe e zhyti në një vaskë që përmbante zhivë.
Kur hoqi gishtin, zhiva zbriti në nivelin 76 centimetra dhe aty u ndal, në atë çast trysnia atmosferike e jashtme që peshonte mbi vaskë ishte në drejtpeshim me atë në brendësi të tubit që ushtrohej nga zhiva. Meqë pesha e 76 centimetrave zhivë është 1.033 kilogramë dhe tubi kishte një bazë prej 1 cm2, Evangjelista Toriçeli arriti në përfundim se atmosfera ushtronte një trysni prej pak më shumë se një kilogram mbi çdo centimetër katror të sipërfaqes (1kg/1cm2). Instrumenti i shpikur prej Evangelista Toriçelit për matjen e trysnisë quhet barometër. Në fund duhet cekur se Evangjelista Toriçeli ishte fizikan dhe matematikan italian, nxënës i Galile Galileut, dhe ka jetuar relativisht shkurt. Ai u lind në vitin 1608, kurse vdiq më 1647. | |
Heliografi | Heliografi është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar i cili iu shërben për matjen e diellosjes ose insolacionit, gjegjësisht zgjatjen e shkëlqimit diellor, vlera e të cilit shprehet në orë/ditë, muaj, sezon dhe vit. Prishtina p.sh mesatarisht ka 2048 orë diellosje në vit, Tirana 2561, Hvari 2715, Athina 2655, Vlora 2721 etj. | |
Higrografi | Hidrografi është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar për matjen e ndryshimit të lagështisë së ajërit. | |
Kompasi (Busolla) | Kompasi ( Busolla) është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar dhe mjet i pa zavendsueshëm që shërben për orientimin e hartës dhe në teren. | |
Kurvimetri | Kurvimetri ështëinstrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar i cili iu shërben pë matjen e larësive për gjat vijave pak të lakuar në mënyrë direkte. | |
Pluviografi | Pluviografi është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar për matjen e të reshurave të shiut. | |
Pentografi | Petografi- është vegël e cila përdoret për përcjelljen e fenomeneve gjeografike nga një hartë në tjetër në mënyrë mekanike. | |
Seizmografi | Seizmografi është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar - seizmologëve për regjistrimin e kohës së shfaqjes, forcës dhe regjistrimin e të dhënave të tjera për tërmetet. |