Tokajon/Njeri e kufi/1: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikibooks
Content deleted Content added
Rreshti 17: Rreshti 17:


===== Kujë i thonë “Fushë-Riftë”? =====
===== Kujë i thonë “Fushë-Riftë”? =====
{{dygishta}} Fusha e madhe e quajtur ''Rift'' shpesh thirret si rrjeti i rrafshnaltave jug-afrikane. Kjo fushë është pjesë e dalluar e veçorive gjeografike të Afrikës. Sipërfaqja e saj shtrihet me mijëra kilometra nëpër pesën jugore dhe nëpër disa vende futet në thellësi nga një kilometër e gjysmë dhe gjerësi prej 40 kilometra. Si duket deri te krijimi i kësaj fushe ka ardhur pas lëkundjeve e tundjeve të dheut nga vullkanet. Disa vende të fushës, paksa më të thella, janë të mbushura me ujë. Disa nga këto thellësira të mbushura me ujë, paraqesin liqenet më të mëdhenj të Afrikës. Për shembull liqenet ''Mobutu-Sese-Seko'', ''Eduardi'', ''Malavi'' dhe ''Tangajika''. Po ashtu edhe Deti i kuq, dallohet si thellësirë e tillë.


===== Çfarë lartësie mbi dete ndodhet Afrika? =====
===== Çfarë lartësie mbi dete ndodhet Afrika? =====

Versioni i datës 8 korrik 2008 22:29

Tokajon

Njeri e kufi
      Përse kufi ?
Sa është e madhe Afrika?
        Kontinenti afrikan zë një sipërfaqe prej 30 milion kilometrave katrorë. Në këtë hapësirë lirisht mund të hynin Amerika veriore dhe Evropa. Nga veriu në jug zgjerohet deri në gjerësi prej 8000 kilometrave, nga lindja në perëndim mbi 6000 kilometra. Me këtë sipërfaqe, Afrika radhitet si kontinenti i tretë në planet - pas Azisë dhe Amerikës.
A është Afrika, xhungël e madhe a?
        Jo. Pjesa më e madhe e tokës së afrikanëve është shkretëtirë - 40 për qind, ose tokë e mbuluar me bari - të quajtura savane, po ashtu 40 për qind. Pyjet janë kryesisht pyje të dendura dhe po thuaj se nuk zënë një të pestën e sipërfaqes së kontinentit të zi - boja dalluese në olimpiadë.
Ku ndodhet "Mali në hënë"
        N[ kufi të dy shteteve të ndodhura në qendër të kontinentit, Ugandës dhe Zairit, qëndron vargmali i quajtur Ruvenzori (Ruwenzori). Majat e mbuluar me borë të këtij vargmali, arrin lartësi deri në 5000 metra. Ptolimeu - gjeograf i Greqisë antike, këto male i paraqiti në letrat e tij rreth vitit 150 para erës sonë dhe i dallojë si Bjeshkë në hënë. Ky hartues, burimin e lumit Nil, e paraqiti diku në këto male – grekët antik kanë qenë të pranishëm edhe në këto anë.
Kujë i thonë “Fushë-Riftë”?
        Fusha e madhe e quajtur Rift shpesh thirret si rrjeti i rrafshnaltave jug-afrikane. Kjo fushë është pjesë e dalluar e veçorive gjeografike të Afrikës. Sipërfaqja e saj shtrihet me mijëra kilometra nëpër pesën jugore dhe nëpër disa vende futet në thellësi nga një kilometër e gjysmë dhe gjerësi prej 40 kilometra. Si duket deri te krijimi i kësaj fushe ka ardhur pas lëkundjeve e tundjeve të dheut nga vullkanet. Disa vende të fushës, paksa më të thella, janë të mbushura me ujë. Disa nga këto thellësira të mbushura me ujë, paraqesin liqenet më të mëdhenj të Afrikës. Për shembull liqenet Mobutu-Sese-Seko, Eduardi, Malavi dhe Tangajika. Po ashtu edhe Deti i kuq, dallohet si thellësirë e tillë.
Çfarë lartësie mbi dete ndodhet Afrika?
A ka shumë toka të shkreta Afrika?
Cili lumë afrikanë është më i gjati?
Ku ndodhen "ujëvarat e Tgelës"?
A bie borë në Afrikë?
Madagaskari, çka është?
Kur kanë lind njerëzit e parë në Afrikë?
Cila është ujëvara më e njohur afrikane?
Pse thahen rrafshnaltat afrikane?
Kam lexuar shprehjen "Harmatta", çka është?
A është nxehtë në Afrikë?
Cili është qyteti më i madh afrikanë?
Si gjallëronin njerëzit e kaçubave në shkretëtirë?
A bartin meshkujt afrikanë mbulesa fytyre?
Ka shumë endacakë, Afrika?

Pjesa: I-rë · II-të · III-të · IV-të · V-të · VI-të



Pjesa: I-rë · II-të · III-të · IV-të · V-të · VI-të