Tokajon/Ujë e lumë/4: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikibooks
Content deleted Content added
Rreshti 27: Rreshti 27:
=====Si krijohet "Ujëvara"?=====
=====Si krijohet "Ujëvara"?=====


=====Cila ujëvarë ëstë më e larta? =====
=====Cila ujëvarë ëstë më e larta? =====

{{dygishta}} Ujvara më e lartë në botë është ajo e Viktorisë në lumin Zambezi në mes Zimbabvesë dhe Zambisë nëAfrikë. Ujvara është e gjerë 1.5 km, ndërsa e lartë 128 m. Është zbuluar nga hulumtuesi skocez Dejvid Livingstonnë vitin 1855 dhe e ka emru me emrin e mbretëreshës Viktorisë.


=====Cila ujëvarë sjellë më shumë ujë=====
=====Cila ujëvarë sjellë më shumë ujë=====

Versioni i datës 2 korrik 2008 12:10

Tokajon

Ujë e lumë
      Çka është uji ?
Ku ndodhet "lumi i verdhë"?
        Në Kinë. Lumi Huang He apo shkurt shqip Lumi i verdhë është lumi që ka ujin më të përzier me baltë. Ky lumë shpërlanë çdo vit nga dy miliar tonelata baltë. Është kjo një masë e baltës të cilën mund ta kuptojmë nëse paraftyrojmë një murë të ngjajshëm me atë murin e njohur kinezë por me pakë dallim. Muri i ndërtuar nga balta e lumit të verdhë do të ishte aq i gjatë sa të sillej rreth tokës 27 herë një kubë me brinjë 3 metërshe.
Ku ndodhen lumenjtë në qarkun e ujit të tokës?
        I tërë uji i tokës sillet brenda një qarku ujorë. Avullohet nga oqeanet i pasojë e ngohjes nga dielli, si avull hynë në atmosferë, si re nga fryma shpërndahet mbi sipëraqen e brendëshme të tokës dhe bie si rreshje në tokë. Në tokë mbëidhet si ujë dhe lumenjtë e sjellin prapë në oqeane.
A ka lumenjë në detë?
        Po, po ka edhe nën shkretëtirë e edhe nën detë e oqeanë. Shkencëtarët dhe ekspertët kanë bërë lokaliimin e 90 metrave të një lumi, i cili barte 1000 herë më shumë ujë nën sipërfaqen e oqeanit paqësorë se sa lumi i popullarizuar Misisipi.
A lëvizin lumenjtë tepërmasë?
        Rezistenca e madhe ndaj rrjedhës normale të ujit të lumit, bie fjala, batica e zbatica, mund të shkatojë që uji i lumit të ndërrojë kahun e tij. Në këto raste krijohet një valë, të cilën shkencëtart e quajnë Bore, e cila lëvizë në kahun e kundërt të lumit. Për këtë dukuri është i njohur lumi i Shënë Xhonit (anglisht St.John River) në Kanadë. Ky lumë rrjedhë nëpërmjetë një ujëvare në gjirin e quajtur Gjiri i Fandit (anglisht Bay of Fundy) me batica e zbaticat më të mëdha. Gjatë vërshimit të detit, uji i lumit kthehet deri tek ujëvara.
Çka quajë gjeografët "Bore"
       Vala e baticës, d.m.th vala e krijuar si shkakë i gravitacionit të hënës. Kjo valë, shpeshë nga shkencëtarët dhe ekspertët për thjeshtim të gjërave thirret bore. Një valë batice e till e njohur ngrihet në lumin britanik të quajtur Lumi Severen. Është diku dy metra e lartë dhe lëvizë me një shpejtësi prej 20 kilometrave në orë. Diku në Kinë, një lumë ka një valë batice edhe më të lartë - 7 metra.
Si krijohet moçali?
A janë moçalet gjithënjë me ujë?
Si krijohet "Ujëvara"?
Cila ujëvarë ëstë më e larta?
        Ujvara më e lartë në botë është ajo e Viktorisë në lumin Zambezi në mes Zimbabvesë dhe Zambisë nëAfrikë. Ujvara është e gjerë 1.5 km, ndërsa e lartë 128 m. Është zbuluar nga hulumtuesi skocez Dejvid Livingstonnë vitin 1855 dhe e ka emru me emrin e mbretëreshës Viktorisë.
Cila ujëvarë sjellë më shumë ujë
Ku ndodhej ujëvara më e madhe e gjitha kohërave?
Ku mund të rrymojë uji i ujëvarës në kahë të kundërt të rrjedhës?
Sa ujëvara ka "Niagara"?
        Në lumin Niagara janë tyri ujvara të ndara, jo shum të larta, por janë shumë të gjëra.Me më tepër se 168.000metra kub ujë në minut janë një ndër ujvarat më të mëdha dhe më njohurat në botë.
Çka është nxitimi i lumit?
Çka është liqeni?
       Ekspert Gjeografi na shkruan: Liqe është një pellg shumë i madh natyror ose artificial, zakonisht me ujë të ëmbël, që është i rrethuar nga të gjitha anët me tokë. Edhe liqeni është një burim i rëndësishëm për njeriun. Ashtu si lumi, na furnizon me ujë dhe me një shumëllojshmëri peshqish. Liqeni është dhe një rrugë komunikimi. Lundrat, tragetet dhe barkat lundrojnë në ujërat e liqeneve dhe lidhin vendet që ndodhen përgjatë brigjeve. Liqenet, sidomos kur janë të mëdhenj dhe të thellë, zbutin klimën e mjedisit përreth. Nxehtësia e thithur nga ujërat gjatë verës vjen ngadalë në sipërfaqe gjatë dimrit dhe e ngroh ajrin. Klima e butë lejon kultivimin e ullinjve, vreshtave, agrumeve dhe luleve edhe kur këto vende janë panë malit. Në brigjet e liqeneve, nga klima e butë dhe bukuritë e peisazhit, turistët janë të pranishëm thuajse gjatë gjithë vitit. Ata zhvillojnë sporte ujore, si: notin, vozitjen me barkë dhe peshkimin. Në vendin tonë njihen liqeni i Pogradecit (Ohrit), (Shkodrës), Prespës, liqenet e Lurës, etj.
Nga ku emri liqeni i kripës?
Ku ndodhen liqejtë më të mëdhenjë?
Cili është liqeni më i madhë?
       Ekspert Gjeografi na shkruan:Liqeni Kaspik është liqeni më i madh në Tokë, shtrihet në mes Evropës dhe Azisë, me nji sipërfaqe prej 371 800 km2. Pjesa veriore e liqenit është e cekët përshkak se mbushet nga materiali lumor që sjell lumi Vollga, ndërsa pjesa jugore është më e thellë, dhe thellësia më e madhe arrinë 1025 m.Liqeni kaspik është i njelmët gjegjësisht është det i mbyllur.Komunikacioni në liqenin kaspik është i zhvilluar ,por rëndësi të madhe ka edhe peshkimi.
Ku ndodhet liqeni i Prespes?
       Ekspert Gjeografi na shkruan:Liqeni i Prespës është njëri ndër liqenet me ujëra të freskëta në Evropë që u takon tre shteteve Maqedonisë, Shqipërisë dhe Greqisë me një sipërfaqe të përgjithshme prej 313.6 km2 nga të cilat 190 km² i takojnë Maqedonisë, 84.8 km² Greqisë dhe 38.8 km² Shqipërisë. Prespa është liqeni më i thellë tektonik në Ballkan me 853 metra thellësi.
Ku ndodhet deti "Tangajik"?
       Në Afrikë. Në pjesën jug të Afrikës shtrihet liqeni më i gjatë (680 kilometra) dhe i dyti për nga thellësia (1 035 metra). Ky liqe nga vendasit thirret Tanganjika apo diçak njashtu.

Pjesa: I-rë · II-të · III-të · IV-të · V-të · VI-të



Pjesa: I-rë · II-të · III-të · IV-të · V-të · VI-të