Tokajon: Dallime mes rishikimesh
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 19: | Rreshti 19: | ||
{{dygishta}} '''Çka është shëndrija e Tokës ?''' |
{{dygishta}} '''Çka është shëndrija e Tokës ?''' |
||
{{dygishta}} Përderi sa qëndronin në hënë, austranautët shihnin se si toka "shëndriste" ngjyjshëm sikurse hëna kur shëndritë natën. Për këtë flisnin për shëndritjen e tokës. Yjet janë shumë të nxehtë dhe ndriçojnë vetë ndërsa planetet e bëjnë vetëm thyrjen e dritës së yjeve. |
{{dygishta}} Përderi sa qëndronin në hënë, austranautët shihnin se si toka "shëndriste" ngjyjshëm sikurse hëna kur shëndritë natën. Për këtë flisnin për shëndritjen e tokës. Yjet janë shumë të nxehtë dhe ndriçojnë vetë ndërsa planetet e bëjnë vetëm thyrjen e dritës së yjeve. |
||
''Rrethe e rrotull, diellit tonë, sillen tetë planete dhe trupa tjerë qiellorë. Planetët me hapësirë më të madhe është Jupiteri dhe Saturni.'' |
|||
{{dygishta}} '''Si lindi toka ?''' |
{{dygishta}} '''Si lindi toka ?''' |
||
Rreshti 33: | Rreshti 35: | ||
{{dygishta}} '''A është hëna e moçme sa toka ?''' |
{{dygishta}} '''A është hëna e moçme sa toka ?''' |
||
{{dygishta}} Po. Hëna ka lindur në të njëjten kohë sikurse dielli dhe planetet e sitemit diellorë, pra diku para 4,6 miliar viteve. Një fillim ishte si një |
{{dygishta}} Po. Hëna ka lindur në të njëjten kohë sikurse dielli dhe planetet e sitemit diellorë, pra diku para 4,6 miliar viteve. Një fillim ishte si mjegull pasta mori ormën e një bosi të guacave të zjarrëta (top) që dal ngadalë me ftohjen e tij u ngrurosën në formën që ne sot e njohim. Si duket koha e ftohjes ishte më e shkurtë se ajo e tokës pasi që hëna është më e vogël se toka. |
||
''Sipas shumicës së shkenctarëve gjithësia u krijua me "krismën e vjetër" - një eksplotim i energjisë me përmasa të pa krahasueshme me njohurit tona. Nga ajo krismë gjithësia fillojë të zgjerohet në hapësirën e zbrazët. Materia copat e imtëta të materies u mblodhen përreth pikave të ndryshme duke krijuar yje dhe galaksi. Dielli ynë, është vetëm një yllë i përmasave të mesme ndër 100 milardë yje që hyjnë në përbërjen e galaksisë sonë të quajtur Rruga e kulloshtes apo Rruga e qumshtit.'' |
|||
''Hëna është e ftohtë dhe e pa jetë. S´ka atmosferë dhe korja e sajë është e mbushurë me gropa që kanë lënë pas vllkanët dhe rënjet e meteroideve.'' |
|||
{{dygishta}} '''Sa shpejtë sillet e rrotullohet hëna ?''' |
|||
{{dygishta}} Hëna rrotullohet rreth boshtit të vet brenda 29 ditëve dhe 12 orëve, ndërsa sillet për rreth tokës duke u rrotulluar brenda 27 ditëve dhe 8 orëve. |
|||
{{dygishta}} '''A mund ta shojim tërë hënën ?''' |
|||
{{dygishta}} Njëra anë e hënës është gjithnjë e dukshme nga toka. Pas krijimit të hënës, gravitacioni i tokës e tërheqi ashtu që ajo fillojë të ngadalsojë rrotullimin e sajë dhe në anën e kkthyer nga toka ju krijua një "mullungë". Pasi që hëna përgjatë sjellës së saj rreth tokës rrotullohet rreth vetë vetës po ashtu një herë, nga toka mund të shihet vetëm njëra anë e saj. Ana tjetër e sajë është bërë e dukshme për njerzimin pasi që fluturueset e gjithësisë u sollen rreth saj. Regjistrimet - të dhëna për fotografi - e para të sipërfaqes së hënës u bënë më 1959 nga fluturakja sovjetike e qujatur Luna. |
|||
{{dygishta}} '''Çka ndikon hëna në tokë ?'''{{dygishta}} Forcat tërheqëse të hënës d.m.th forcën e gravitacionit të hënëse ne e ndiejmë gjatë gjithë kohës. Hëna është shkakare e krijimit të baticës dhe zbaticës në tokë. Po ashtu, hëna është përgjegjëse për "zënjen e diellit" ashtu që një pjesë e tokës futet nën hijen e hënës. |
Versioni i datës 16 maj 2008 13:48
Planeti Toka
- Çka d.m.th planet ?
Rrethe e rrotull, diellit tonë, sillen tetë planete dhe trupa tjerë qiellorë. Planetët me hapësirë më të madhe është Jupiteri dhe Saturni.
Sipas shumicës së shkenctarëve gjithësia u krijua me "krismën e vjetër" - një eksplotim i energjisë me përmasa të pa krahasueshme me njohurit tona. Nga ajo krismë gjithësia fillojë të zgjerohet në hapësirën e zbrazët. Materia copat e imtëta të materies u mblodhen përreth pikave të ndryshme duke krijuar yje dhe galaksi. Dielli ynë, është vetëm një yllë i përmasave të mesme ndër 100 milardë yje që hyjnë në përbërjen e galaksisë sonë të quajtur Rruga e kulloshtes apo Rruga e qumshtit. Hëna është e ftohtë dhe e pa jetë. S´ka atmosferë dhe korja e sajë është e mbushurë me gropa që kanë lënë pas vllkanët dhe rënjet e meteroideve.
|