Dua të di/Ndodhit/Fizikë: Dallime mes rishikimesh

Shtoni lidhje
Nga Wikibooks
Browse history interactively
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:
<center><font face="Alba super" size="4" color="blue">[[Dua të di]]<br>[[Dua të di/Ndodhi|Ndodhi]]<br><br> në fizikë</font></center><br>
<center><font face="Alba super" size="4" color="blue">[[Dua të di]]<br>[[Dua të di/Ndodhi|Ndodhi]]<br><br> në fizikë</font></center><br>
{{Ndodhinë}}
{{Ndodhinë}}
{|class="wikitable" width="100%" style="background-color:#ABCDEF; color:white ; font-face:Peinaud; font-style:italic; font-size:110%; text-align:center;"
{|class="wikitable" width="100%" style="background-color:#ABCDEF; color:white ; font-face:Peinaud; font-style:italic; font-size:100%; text-align:left;"
|-
!width="7%px" align=center style="background:#778899; color:white"|Viti
!width="50%" align=center style="background:#778899; color:white"|Ndodhia
!width="8%px" align=center style="background:#778899; color:white"|Viti
!width="10%" align=center style="background:#778899; color:white"|Shënim<ref>Nëse nxiton fjalët në të kaltërt atëherë hapet një dritare e Enciklopedisë së Lirë "Wikipedia"</ref>
!width="60%" align=center style="background:#778899; color:white"|Ndodhia
!width="33%" align=center style="background:#778899; color:white"|Foto
!width="32%" align=center style="background:#778899; color:white"|Shënim
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 3000&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" |{{w|-3000}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;"Ora e diellit" në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.<hr>&nbsp;&nbsp;Egjiptianët përdorin peshoren me ngarkesë.
|&nbsp;&nbsp;"{{w|Ora e diellit}}" në {{w|Egjipt}}, {{w|Kinë}}, {{w|Indi}};<br>&nbsp;&nbsp; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.<br>{{w|Egjiptianët}} përdorin {{w|peshorja|peshoren}} me ngarkesë.
<!--|
|{{w|Ora e diellit}}<br>{{w|Peshorja}}
|[[Figura:Sundial (PSF).svg|148px]][[Figura:Samenwaage.jpg|118px]]
|[[Figura:Sundial (PSF).svg|148px]][[Figura:Samenwaage.jpg|118px]]-->
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | 2769&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-2769}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
|&nbsp;&nbsp; {{w|Egjiptianë}} krijojnë {{w|kalendari}}n 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të {{w|Nili}}t.
<!--|
|{{w|Nili}}<br>{{w|Kalendari}}
|[[Figura:Orilla del Nilo.jpg|270px]]
|[[Figura:Orilla del Nilo.jpg|270px]]-->
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2750&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" |{{w|-2750}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
|&nbsp;&nbsp; {{w|Hemisfera}} veriore e {{w|galaktika|galaktikës}} nga {{w|Babilonasit}} pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
|colspan="2" | {{w|Babilonasit}} | {{w|Hemisfera}} | {{w|Galaktika}}
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 2500&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-2500}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës; kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
|&nbsp;&nbsp; {{w|Babilonasit}} gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës;<br>&nbsp;&nbsp; {{w|Kinezët}} përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2449&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-2449}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
|&nbsp;&nbsp; Nga {{w|Kina}}, vëzhgohet lidhja e 5 {{w|planeti|planetëve}} xixëllues.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 2300&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-2300}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim
|&nbsp;&nbsp; Shënimet e para mbi {{w|fluturimi}}n dhe mjetet ndihmëse për fluturim.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2258&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-2258}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
|&nbsp;&nbsp; {{w|Kinezët}} fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e {{w|Hëna|Hënës}} dhe {{w|Dielli}}t.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 2136&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-2136}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
|&nbsp;&nbsp; Dy {{w|astronomët|astronom}} të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e {{w|Zënia e diellit|zënies së diellit}}.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 1850&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-1850}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
|&nbsp;&nbsp; Objekti për qëllim astronomie i quajtur "{{w|Stonehenge}}" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 1700&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-1700}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
|&nbsp;&nbsp; Në {{w|Babilonia|Babiloni}} futet në zbatim {{w|dita}} 24-orësh.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 1500&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-1500}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullgjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
|&nbsp;&nbsp; Për {{w|koha|matjen e kohës}}, në {{w|Heliopolis}} ndërtohet "Kullë gjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 1450&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-1450}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimark)
|&nbsp;&nbsp; Punohet në {{w|bronzi|bronz}} "karroca e diellit" [ dan. {{w|Solvognen}} ] në Trundholm ({{w|Danimarkë}})
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 1400&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-1400}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
|&nbsp;&nbsp; {{w|Kinezët}} paraqesin gjatësinë e {{w|viti|vitit}} me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 1223&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-1223}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars)
|&nbsp;&nbsp; Në {{w|Siria|Siri}} përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars).
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 763&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-763}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor)
|&nbsp;&nbsp; Përshkrimi më i moçëm i {{w|zënia e diellit|zënies së diellit}} tek {{w|babilonasit}} (15 qershor).
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 720&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-720}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të Rinjë (Nova)
|&nbsp;&nbsp; Në {{w|Kinë}} mbahen shënime për {{w|Kometa}} dhe {{w|Ylli|Yjeve}} të rijnë (Nova).
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 700&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-700}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
|&nbsp;&nbsp; Lëvizjet themelore të {{w|planeti|planetëve}} tashmë janë të njohura.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 624&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-624}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Talesi i Mileti (-552)
|&nbsp;&nbsp; {{w|Talasi i Mileti}} ({{w|-552}}).
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 594&nbsp;&nbsp;
|style="text-align:right;" | {{w|-594}}&nbsp;&nbsp;
⚫
|&nbsp;&nbsp; {{w|Soloni}} [ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "{{w|Lunisolar}}" .
|&nbsp;&nbsp;Soloni
⚫
[ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar"
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 585&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-585}}&nbsp;&nbsp;
⚫
|&nbsp;&nbsp;{{w|Talasi i Miletit}} parallogarit ekzaktë {{w|zënia e diellit|zënien e diellit}} për datën 25 maj.
|&nbsp;&nbsp;Talesi
⚫
i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 575&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-575}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Anaksimandëri i Miletit}}, publikon {{w|Harta e Botës|hartën e parë të Botës}}.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 500&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-500}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Fillozofia e natyrës me katër elemente, dominon Gren e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Kroton-it, ne një flaë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Filozofia}} e natyrës me katër elemente, dominon {{w|Greqia e vjetër|Greqinë e vjetër}}; Futja në batim e kalendarit; {{w|Pitagora Filoaisi i Krotonit}}, me një {{w|flaka|flakë}} në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e {{w|Gjithësia|Gjithësisë}}.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 467&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-467}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spektakulare të një Meteori.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Anaksagorasi i Klazomenait}}, përshkruan rënien spekulatore të një {{w|Meteori}}.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 450&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-450}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.<hr>&nbsp;&nbsp;Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
|&nbsp;&nbsp;Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.<br>&nbsp;&nbsp;{{w|Demokriti}} dhe {{w|Epikuri}} e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 440&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-440}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Aristylosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]<hr>&nbsp;&nbsp;Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Aristilosi i Samosë}} dhe {{w|Timoharisi}} gjejë vendet e {{w|Ylli|Yjeve}} të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]<br>&nbsp;&nbsp;{{w|Metoni}} me ndihmen e treguesit të hijes "{{w|Gnomon}}" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të {{w|dielli}}t.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 432&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-432}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
|&nbsp;&nbsp;Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 420&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-420}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", e cila vetëm në mënyrë gjeometrike dallon nga pozita e saj.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Demokriti}} themelon "Mësimet mbi atomin", sipas së cilës {{w|atomi|atomet}} dallohen vetëm për nga pozita {{w|gjeometria|gjeometrike}} e tyre.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 400&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-400}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
|&nbsp;&nbsp;Në {{w|Greqinë e vjetër}} ndizet zjarri me ndihmen e {{w|Dielli#energjia e diellit|energjisë së diellit}}.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 388&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-388}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Platoni themelon "Akademin" në Athinë.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Platoni}} themelon "{{w|Akademia e Athinës|Akademinë}}" në Athinë.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 384&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-384}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Aristoteli (-322)
|&nbsp;&nbsp;({{w|Aristoteli}} ({{w|-322}})
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 383&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-383}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Babilonasit}} përdorin një {{w|kalendari|kalendarë}} të bazuar sipas {{w|Hëna|Hënës}}, me 7 {{w|viti i brishtë|vite të brishta}} në 19 vite.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 380&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-380}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Kidinuni}} cakton kohëzgjatjen mesatare, në mes të fazave të barabarta të {{w|Hëna|Hënës}}, me vlerë prej 29,530594 {{w|dita|ditëve}}.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 365&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-365}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Heraklidi i Pontusit}}, shpjegon lëvizjet e përditshme të {{w|qielli|qiellit}} sipas {{w|Toka|rrotullimit (rotacionin) të Tokës}}.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 360&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-360}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Aristoteli}} për "{{w|rënia e lirë}}" thotë se është "{{w|lëvizje e nxituar}}", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 320&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-320}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Aristarki i Samos (-250)
|&nbsp;&nbsp;{{w|Aristaku i Samosë}} ({{w|-250}}).
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | 300&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-300}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Në Kinë, për herë të parë përmendet Kompasi.
|&nbsp;&nbsp;Në {{w|Kinë}}, për herë të parë përmendet {{w|Busulla}}.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 287&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-287}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Arkimedi i Syrakusit (-212)
|&nbsp;&nbsp;{{w|Arkimedi i Syrakusit}} ({{w|-212}}).
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 276&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-276}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Eratostenesi i Kyrenesë (-195)
|&nbsp;&nbsp;{{w|Eratostenesi i Kyrenesë}} ({{w|-195}}).
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 270&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-270}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Aristaku vërteton për të parën, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
|&nbsp;&nbsp;{{w|Aristaku}} vërteton për të parën herë, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 265&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-265}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Aistaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës
|&nbsp;&nbsp;{{w|Aristaku}} llogarit afërsinë e {{w|Dielli}}t (4,8 mil. km.) dhe të {{w|Hëna|Hënës }}.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 240&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-240}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Eratostenesi i Kryrenesë}} paraqet perimetrin e {{w|Toka|Tokës}}.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 238&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-238}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Egjiptasit fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Egjiptianët}} fusin në zbatim {{w|viti i brishtë|vitin e brishtë}}, për çdo katër vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 214&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-214}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Arkimedi}} vërteton ligjin e "{{w|momenti i forcës|momentit të forcës}}", konstrukton {{w|vinçi}}n dhe {{w|peshëngritësi}}n me ujë e ventil.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 200&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-200}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza
|&nbsp;&nbsp;{{w|Kinezët}} përdorin {{w|pasqyra|pasqyre}} të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; {{w|Peshëngritësi}}, {{w|Rrota|Rrotë-dredhatori}}, {{w|rrota|Rrotë-ngjeshatori}}, {{w|Rrota}}, {{w|rrota|Rrotëza}},{{w|Kaçavida}}, {{w|Dhëmbëzori}} dhe {{w|Spiralja}} tashmë janë të njohura dhe përdorën në {{w|Kinë}}, ku edhe është futur në zbatim {{w|kalendari}} me vite "{{w|Lunisolare}}" (7 vite të brishta brenda 19 viteve) .
Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve)
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 160&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-160}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ]<hr>&nbsp;&nbsp;Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Hiparkosi}}, përpilon pjesën më të rëndësishme të "{{w|Almagest}}"-it [ arb. الكتاب المجسطي ].<br>&nbsp;&nbsp;Në {{w|Pergamonë}} paraqitet në publikë një {{w|Glob i Tokës}}.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 134&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-134}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 yje, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e mundshme.
|&nbsp;&nbsp;{{w|Hiparkosi}} vëzhgon një {{w|kometa|komet}} dhe përpilon një katalog me mbi 1000 {{w|ylli|yje]}, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e lëvizjeve të tyre.
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 70&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-70}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
|&nbsp;&nbsp;Në {{w|Athinë}} ndërtohet "{{w|Kulla e Erës}}", e cila ekziston edhe sot.
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 46&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | {{w|-46}}&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Futja në zbatim e kalendarit Julian.
|&nbsp;&nbsp;Futja në zbatim e {{w|Kalendari Julian|kalendarit Julian}}.
|}
|}
{{Ndodhinë}}
{{Ndodhinë}}

Versioni i datës 14 shkurt 2008 02:22

Dua të di
Ndodhi

në fizikë


Ndodhi në : Matematkë|Fizikë|Kimi|Biologji|Astronomi
Viti Ndodhia Shënim
-3000     "Ora e diellit" në Egjipt, Kinë, Indi;
   Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.
Egjiptianët përdorin peshoren me ngarkesë.
-2769      Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
-2750      Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
-2500      Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës;
   Kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
-2449      Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
-2300      Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim.
-2258      Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
-2136      Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
-1850      Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
-1700      Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
-1500      Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullë gjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
-1450      Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimarkë)
-1400      Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
-1223      Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars).
-763      Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor).
-720      Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të rijnë (Nova).
-700      Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
-624      Talasi i Mileti (-552).
-594      Soloni [ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar" .
-585     Talasi i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.
-575     Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
-500     Filozofia e natyrës me katër elemente, dominon Greqinë e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Krotonit, me një flakë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
-467     Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spekulatore të një Meteori.
-450     Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.
  Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
-440     Aristilosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]
  Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
-432     Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
-420     Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", sipas së cilës atomet dallohen vetëm për nga pozita gjeometrike e tyre.
-400     Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
-388     Platoni themelon "Akademinë" në Athinë.
-384     (Aristoteli (-322)
-383     Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
-380     Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare, në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
-365     Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
-360     Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
-320     Aristaku i Samosë (-250).
-300     Në Kinë, për herë të parë përmendet Busulla.
-287     Arkimedi i Syrakusit (-212).
-276     Eratostenesi i Kyrenesë (-195).
-270     Aristaku vërteton për të parën herë, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
-265     Aristaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës .
-240     Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
-238     Egjiptianët fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
-214     Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
-200     Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza,Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve) .
-160     Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ].
  Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
-134     Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 {{w|ylli|yje]}, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e lëvizjeve të tyre.
-70     Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
-46     Futja në zbatim e kalendarit Julian.
Marrë nga "https://sq.wikibooks.org/w/index.php?title=Dua_të_di/Ndodhit/Fizikë&oldid=11291"