Dua të di/Ndodhit/Fizikë: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikibooks
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:
<center><font face="Alba super" size="4" color="blue">[[Dua të di]]<br><br>[[Dua të di/Ndodhi|Ndodhi]]<br><br> në fizikë</font></center>
<center><font face="Alba super" size="4" color="blue">[[Dua të di]]<br><br>[[Dua të di/Ndodhi|Ndodhi]]<br><br> në fizikë</font></center>
{|class="wikitable" width="100%" style="background-color:#ABCDEF; color:white ; font-face:Peinaud; font-style:italic; font-size:110%; text-align:center;"
{|class="wikitable" width="100%" style="background-color:#ABCDEF; color:white ; font-face:Peinaud; font-style:italic; font-size:110%; text-align:center;"
!width="8%px" align=center style="background:#778899; color:white"|Viti
!width="7%px" align=center style="background:#778899; color:white"|Viti
!width="60%" align=center style="background:#778899; color:white"|Ndodhia
!width="50%" align=center style="background:#778899; color:white"|Ndodhia
!width="32%" align=center style="background:#778899; color:white"|Shënim<ref>Nëse nxiton fjalët në të kaltërt atëherë hapet një dritare e Enciklopedisë së Lirë "Wikipedia"</ref>
!width="10%" align=center style="background:#778899; color:white"|Shënim<ref>Nëse nxiton fjalët në të kaltërt atëherë hapet një dritare e Enciklopedisë së Lirë "Wikipedia"</ref>
!width="33%" align=center style="background:#778899; color:white"|Foto
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 3000&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | - 3000&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;"Ora e diellit" në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.<hr>&nbsp;&nbsp;Egjiptianët përdorin peshoren me pesha të hekuri.
|&nbsp;&nbsp;"Ora e diellit" në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.<hr>&nbsp;&nbsp;Egjiptianët përdorin peshoren me ngarkesë.
|{{w|Ora e diellit}}<br>{{w|Peshorja}}
|[[Figura:Sundial (PSF).svg|148px]][[Figura:Samenwaage.jpg|118px]]
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | 2769&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | 2769&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
|&nbsp;&nbsp;Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
|{{w|Nili}}<br>{{w|Kalendari}}
|[[Figura:Orilla del Nilo.jpg|270px]]
|-bgcolor="#fffaf0"
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | - 2750&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | - 2750&nbsp;&nbsp;
|&nbsp;&nbsp;Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
|&nbsp;&nbsp;Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
|colspan="2" | {{w|Babilonasit}} | {{w|Hemisfera}} | {{w|Galaktika}}
|-bgcolor="#f5f5f5"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| style="text-align:right;" | - 2500&nbsp;&nbsp;
| style="text-align:right;" | - 2500&nbsp;&nbsp;

Versioni i datës 11 shkurt 2008 06:08

Dua të di

Ndodhi

në fizikë
Viti Ndodhia Shënim[1] Foto
- 3000     "Ora e diellit" në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.
  Egjiptianët përdorin peshoren me ngarkesë.
Ora e diellit
Peshorja
2769     Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit. Nili
Kalendari
- 2750     Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve. Babilonasit | Hemisfera | Galaktika
- 2500     Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës; kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
- 2449     Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
- 2300     Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim
- 2258     Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
- 2136     Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
- 1850     Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
- 1700     Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
- 1500     Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullgjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
- 1450     Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimark)
- 1400     Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
- 1223     Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars)
- 763     Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor)
- 720     Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të Rinjë (Nova)
- 700     Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
- 624     Talesi i Mileti (-552)
- 594     Soloni

[ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar"

- 585     Talesi

i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.

- 575     Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
- 500     Fillozofia e natyrës me katër elemente, dominon Gren e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Kroton-it, ne një flaë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
- 467     Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spektakulare të një Meteori.
- 450     Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.
  Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
- 440     Aristylosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]
  Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
- 432     Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
- 420     Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", e cila vetëm në mënyrë gjeometrike dallon nga pozita e saj.
- 400     Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
- 388     Platoni themelon "Akademin" në Athinë.
- 384     Aristoteli (-322)
- 383     Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
- 380     Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
- 365     Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
- 360     Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
- 320     Aristarki i Samos (-250)
300     Në Kinë, për herë të parë përmendet Kompasi.
- 287     Arkimedi i Syrakusit (-212)
- 276     Eratostenesi i Kyrenesë (-195)
- 270     Aristaku vërteton për të parën, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
- 265     Aistaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës
- 240     Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
- 238     Egjiptasit fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
- 214     Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
- 200     Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza

Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve)

- 160     Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ]
  Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
- 134     Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 yje, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e mundshme.
- 70     Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
- 46     Futja në zbatim e kalendarit Julian.

  1. Nëse nxiton fjalët në të kaltërt atëherë hapet një dritare e Enciklopedisë së Lirë "Wikipedia"