Dua të di/Ndodhit/Fizikë: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikibooks
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:
<center><font face="Alba super" size="4" color="blue">[[Dua të di]]<br><br>[[Dua të di/Ndodhi|Ndodhi]]<br><br> në fizikë</font></center>
<center><font face="Alba super" size="4" color="blue">[[Dua të di]]<br><br>[[Dua të di/Ndodhi|Ndodhi]]<br><br> në fizikë</font></center>
{|class="wikitable" width="98%" style="background-color:#ABCDEF; color:white ; font-face:Peinaud; font-style:italic; font-size:110%; text-align:center;"
:: 3000
!width="8%px" align=center style="background:#778899; color:white"|Viti
*Ora e zallit në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.
!width="60%" align=center style="background:#778899; color:white"|Ndodhia
*Egjiptianët përdorin peshoren me pesha të hekuri.
!width="32%" align=center style="background:#778899; color:white"|Shënim
:: 2769
|-bgcolor="#fffaf0"
*Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
| style="text-align:right;" | 3000
:: 2750
|&nbsp;&nbsp;Ora e zallit në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.<hr>&nbsp;&nbsp;Egjiptianët përdorin peshoren me pesha të hekuri.
*Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 2500
| style="text-align:right;" | 2769
*Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës; kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
|&nbsp;&nbsp;Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
:: 2449
|-bgcolor="#fffaf0"
*Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
| style="text-align:right;" | 2750
:: 2300
|&nbsp;&nbsp;Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
*Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 2258
| style="text-align:right;" | 2500
*Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
|&nbsp;&nbsp;Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës; kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
:: 2136
|-bgcolor="#fffaf0"
*Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
| style="text-align:right;" | 2449
:: 1850
|&nbsp;&nbsp;Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
*Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 1700
| style="text-align:right;" | 2300
*Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
|&nbsp;&nbsp;Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim
:: 1500
|-bgcolor="#fffaf0"
*Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullgjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
| style="text-align:right;" | 2258
:: 1450
|&nbsp;&nbsp;Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
*Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimark)
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 1400
| style="text-align:right;" | 2136
*Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
|&nbsp;&nbsp;Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
:: 1223
|-bgcolor="#fffaf0"
*Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars)
| style="text-align:right;" | 1850
:: 763
|&nbsp;&nbsp;Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
*Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor)
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 720
| style="text-align:right;" | 1700
*Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të Rinjë (Nova)
|&nbsp;&nbsp;Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
:: 700
|-bgcolor="#fffaf0"
*Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
| style="text-align:right;" | 1500
:: 624
|&nbsp;&nbsp;Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullgjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
*Talesi i Mileti (-552)
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 594
| style="text-align:right;" | 1450
*Soloni [ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar"
|&nbsp;&nbsp;Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimark)
:: 585
|-bgcolor="#fffaf0"
*Talesi i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.
| style="text-align:right;" | 1400
:: 575
|&nbsp;&nbsp;Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
*Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 500
| style="text-align:right;" | 1223
*Fillozofia e natyrës me katër elemente, dominon Gren e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Kroton-it, ne një flaë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
|&nbsp;&nbsp;Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars)
:: 467
|-bgcolor="#fffaf0"
*Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spektakulare të një Meteori.
| style="text-align:right;" | 763
:: 450
|&nbsp;&nbsp;Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor)
*Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.
|-bgcolor="#fffaf0"
*Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
| style="text-align:right;" | 720
:: 440
|&nbsp;&nbsp;Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të Rinjë (Nova)
*Aristylosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]
|-bgcolor="#fffaf0"
*Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
| style="text-align:right;" | 700
:: 432
|&nbsp;&nbsp;Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
*Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 420
| style="text-align:right;" | 624
*Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", e cila vetëm në mënyrë gjeometrike dallon nga pozita e saj.
|&nbsp;&nbsp;Talesi i Mileti (-552)
:: 400
|-bgcolor="#fffaf0"
*Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
| style="text-align:right;" | 594
:: 388
|&nbsp;&nbsp;Soloni
*Platoni themelon "Akademin" në Athinë.
[ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar"
:: 384
|-bgcolor="#fffaf0"
*Aristoteli (-322)
| style="text-align:right;" | 585
:: 383
|&nbsp;&nbsp;Talesi
*Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.
:: 380
|-bgcolor="#fffaf0"
*Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
| style="text-align:right;" | 575
:: 365
|&nbsp;&nbsp;Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
*Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 360
| style="text-align:right;" | 500
*Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
|&nbsp;&nbsp;Fillozofia e natyrës me katër elemente, dominon Gren e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Kroton-it, ne një flaë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
:: 320
|-bgcolor="#fffaf0"
*Aristarki i Samos (-250)
| style="text-align:right;" | 467
:: 300
|&nbsp;&nbsp;Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spektakulare të një Meteori.
*Në Kinë, për herë të parë përmendet Kompasi.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 287
| style="text-align:right;" | 450
*Arkimedi i Syrakusit (-212)
|&nbsp;&nbsp;Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.<hr>&nbsp;&nbsp;Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
:: 276
|-bgcolor="#fffaf0"
*Eratostenesi i Kyrenesë (-195)
| style="text-align:right;" | 440
:: 270
|&nbsp;&nbsp;Aristylosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]<hr>&nbsp;&nbsp;Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
*Aristaku vërteton për të parën, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 265
| style="text-align:right;" | 432
*Aistaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës
|&nbsp;&nbsp;Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
:: 240
|-bgcolor="#fffaf0"
*Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
| style="text-align:right;" | 420
:: 238
|&nbsp;&nbsp;Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", e cila vetëm në mënyrë gjeometrike dallon nga pozita e saj.
*Egjiptasit fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 214
| style="text-align:right;" | 400
*Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
|&nbsp;&nbsp;Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
:: 200
|-bgcolor="#fffaf0"
*Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza
| style="text-align:right;" | 388
|&nbsp;&nbsp;Platoni themelon "Akademin" në Athinë.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 384
|&nbsp;&nbsp;Aristoteli (-322)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 383
|&nbsp;&nbsp;Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 380
|&nbsp;&nbsp;Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 365
|&nbsp;&nbsp;Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 360
|&nbsp;&nbsp;Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 320
|&nbsp;&nbsp;Aristarki i Samos (-250)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 300
|&nbsp;&nbsp;Në Kinë, për herë të parë përmendet Kompasi.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 287
|&nbsp;&nbsp;Arkimedi i Syrakusit (-212)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 276
|&nbsp;&nbsp;Eratostenesi i Kyrenesë (-195)
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 270
|&nbsp;&nbsp;Aristaku vërteton për të parën, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 265
|&nbsp;&nbsp;Aistaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 240
|&nbsp;&nbsp;Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 238
|&nbsp;&nbsp;Egjiptasit fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 214
|&nbsp;&nbsp;Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 200
|&nbsp;&nbsp;Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza
Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve)
Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve)
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 160
| style="text-align:right;" | 160
*Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ]
*Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
|&nbsp;&nbsp;Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ]<hr>&nbsp;&nbsp;Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
|-bgcolor="#fffaf0"
:: 134
| style="text-align:right;" | 134
*Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 yje, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e mundshme.
|&nbsp;&nbsp;Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 yje, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e mundshme.
:: 70
|-bgcolor="#fffaf0"
*Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
| style="text-align:right;" | 70
:: 46
|&nbsp;&nbsp;Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
*Futja në zbatim e kalendarit Julian.
|-bgcolor="#fffaf0"
| style="text-align:right;" | 46
|&nbsp;&nbsp;Futja në zbatim e kalendarit Julian.
|}

Versioni i datës 11 shkurt 2008 04:35

Dua të di

Ndodhi

në fizikë
Viti Ndodhia Shënim
3000   Ora e zallit në Egjipt, Kinë, Indi; Pjesa më e madhe e figurave të krijuara nga yjet, pagëzohen me emra.
  Egjiptianët përdorin peshoren me pesha të hekuri.
2769   Egjiptianë krijojnë kalendarin 365-ditësh, Viti i ri fillon më 1 Thout (19 korrik), fillimi i vërshimeve të Nilit.
2750   Hemisfera veriore e galaktikës nga Babilonasit pagëzohet sipas sipas figurave të kafshëve.
2500   Babilonasit gjejnë ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës; kinezët përdorin hijen e shkopit si akrep i orës.
2449   Nga Kina, vëzhgohet lidhja e 5 planetëve xixëllues.
2300   Shënimet e para mbi fluturimin dhe mjetet ndihmëse për fluturim
2258   Kinezët fusin në zbatim një kalendarë të bazuar në lëvizjet e Hënës dhe Diellit.
2136   Dy astronom të oborrit mbretëror kineze varen. Shkaku llogaritja e gabueshme e zënies së diellit.
1850   Objekti për qëllim astronomie i quajtur "Stonehenge" (gurët e varur), ndërtohet si vend i shenjtë.
1700   Në Babiloni futet në zbatim dita 24-orësh.
1500   Për matjen e kohës, në Heliopolis ndërtohet "Kullgjilpëra e Kleopatrës" [ arb. مسلتي كليوبترا ].
1450   Punohet në bronz "karroca e diellit" [ dan. Solvognen ] në Trundholm (Danimark)
1400   Kinezët paraqesin gjatësinë e vitit me 365 ditë dhe 1/4 e ditës.
1223   Në Siri përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars)
763   Përshkrimi më i moçëm i zënies së diellit tek babilonasit (15 qershor)
720   Në Kinë mbahen shënime për Kometa dhe Yjeve të Rinjë (Nova)
700   Lëvizjet themelore të planetëve tashmë janë të njohura.
624   Talesi i Mileti (-552)
594   Soloni

[ gr. Σόλων ] pas shtatë shekujsh përmirëson kalendarin e quajtur "Lunisolar"

585   Talesi

i Miletit parallogarit ekzaktë zënien e diellit për datën 25 maj.

575   Anaksimandëri i Miletit, publikon hartën e parë të Botës.
500   Fillozofia e natyrës me katër elemente, dominon Gren e vjetër; Futja në batim e kalendarit; Pitagora Filoaisi i Kroton-it, ne një flaë në qendër, argumenton botëkuptimet e tij për qendrën e Gjithësisë.
467   Anaksagorasi i Klazomenait, përshkruan rënien spektakulare të një Meteori.
450   Filozofi Empedokles ligjëron se materia as nuk fitohet, as nuk humbet.
  Demokriti dhe Epikuri e kuptojnë dritën si jashtëqitje të trupave.
440   Aristylosi i Samosë dhe Timoharisi gjejë vendet e Yjeve të palëvizshme [ lat. stellae fixae ]
  Metoni me ndihmen e treguesit të hijes "Gnomon" [ gr. γνώμων] tregon pikat ekstreme të kthimit të diellit.
432   Sipas Metonit futet në zbatim për 19 vite një kalendarë me 235 vite.
420   Demokriti themelon "Mësimet mbi atomin", e cila vetëm në mënyrë gjeometrike dallon nga pozita e saj.
400   Në Greqinë e vjetër ndizet zjarri me ndihmen e energjisë së diellit.
388   Platoni themelon "Akademin" në Athinë.
384   Aristoteli (-322)
383   Babilonasit përdorin një kalendarë të bazuar sipas Hënës, me 7 vite të brishta në 19 vite.
380   Kidinuni cakton kohëzgjatjen mesatare në mes të fazave të barabarta të Hënës, me vlerë prej 29,530594 ditëve.
365   Heraklidi i Pontusit, shpjegon lëvizjet e përditshme të qiellit sipas rrotullimit (rotacionin) të Tokës.
360   Aristoteli për "rënia e lirë" thotë se është "lëvizje e nxituar", mirëpo e përjashton që trupat e rëndë bien më shpejtë se ata të lehtë.
320   Aristarki i Samos (-250)
300   Në Kinë, për herë të parë përmendet Kompasi.
287   Arkimedi i Syrakusit (-212)
276   Eratostenesi i Kyrenesë (-195)
270   Aristaku vërteton për të parën, pamjen e botës sipas "helioqendrës".
265   Aistaku llogarit afërsinë e Diellit (4,8 mil. km.) dhe të Hënës
240   Eratostenesi i Kryrenesë paraqet perimetrin e Tokës.
238   Egjiptasit fusin në zbatim vitin e brishtë, për çdo katër vite.
214   Arkimedi vërteton ligjin e "momentit të forcës", konstrukton vinçin dhe peshëngritësin me ujë e ventil.
200   Kinezët përdorin pasqyre të lakuara për mbledhjen e rrezeve të diellit; Peshëngritësi, Rrotë-dredhatori, Rrotë-ngjeshatori, Rrota, Rrotëza

Kaçavida, Dhëmbëzori dhe Spiralja tashmë janë të njohura dhe përdorën në Kinë, ku edhe është futur në zbatim kalendari me vite "Lunisolare" (7 vite të brishta brenda 19 viteve)

160   Hiparkosi, përpilon pjesën më të rëndësishme të "Almagest"-it [ arb. الكتاب المجسطي ]
  Në Pergamonë paraqitet në publikë një Glob i Tokës.
134   Hiparkosi vëzhgon një komet dhe përpilon një katalog me mbi 1000 yje, ashtu që të mund të regjistrohen ndryshimet e mundshme.
70   Në Athinë ndërtohet "Kulla e Erës", e cila ekziston edhe sot.
46   Futja në zbatim e kalendarit Julian.